Depresyon tanısı konan hastalarda bilişsel işlevler ve depresyon belirtileri: Üç aylık izlem çalışması

Abstract

ÖZET Depresyondan yakınan hastalar genellikle birbirlerinden çok farklı şikayetler ile hekime başvurmaktadırlar. Bilişsel işlev bozuklukları en azından bir grup hastada klinik tabloya egemen olabilmekte ve hastalarda belirgin yetiyitimine neden olabilmektedir. Bu çalışmada bilişsel işlevlerin depresyon tedavisi sırasındaki seyrinin yam sıra, depresyon şiddeti ve depresif belirtiler ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmaya DSM-IV tanı ölçütlerine göre major depresif bozukluk tanısı konan 58 hasta alınmıştır. İlk görüşmede hastaların depresyon ve anksiyete şiddetleri sırasıyla HAM-D ve HAM-A ölçekleri ile değerlendirilmiş ve bilişsel işlevler kapsamlı bir batarya ile incelenmiştir. Üç aylık antidepresan tedavinin ardından aynı testler hastalara bir kez daha uygulanmıştır. îzlem değerlendirmesinde, hem HAM-D, hem de HAM-A ölçeği ortalama puanlarında anlamlı azalma olduğu görülmüştür. Bunun yanında hastalar, ileri ve geri sayı dizisi testi dışındaki tüm bilişsel testlerde ikinci görüşmede daha iyi bir performans göstermişlerdir. Bilişsel test performansı ile hastaların yaşı arasında negatif, eğitim yılı ile arasında ise pozitif korelasyon görülmüştür. İkinci değerlendirmedeki HAM-D toplam puanı ile ilk değerlendirmede uygulanan çağrışımlı sözel öğrenme-2 testi performansı arasında negatif korelasyon bulunmuştur, ikinci görüşmedeki testlerden ise çağrışımlı görsel öğrenme- 1, çağrışımlı sözel öğrenme- 1 ve çağrışımlı sözel öğrenme-2 testleri ile arasında negatif korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Depresyon şiddetindeki değişim ile ilk görüşmede uygulanan testlerden çağrışımlı görsel öğrenme- 1, ikinci görüşmede uygulanan testlerden ise çağrışımlı görsel öğrenme- 1 ve çağrışımlı sözel öğrenme-2 testleri ile arasında pozitif korelasyon bulunmuştur. Bu bulgular, depresyon ile bilişsel işlev bozuklukları arasındaki ilişkinin tedavi süresince de sürdüğünü düşündürmektedir. Depresyon şiddetindeki düzelmesi az olan hastaların, bellek testlerinde de kötü bir performans sergilemeye eğilimli oldukları görülmektedir. Bu konuda, daha büyük örneklemlerle ve depresyon şiddeti daha ağır hastalarla yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır. iv

ABSTRACT Patients suffer from depression generally consult physicians with varied complaints. Cognitive dysfunctions can be the most prominent manifestation in a clinical presentation, at least in a subgroup of patients, and can cause significant disability. In present study, besides investigating the progress of cognitive functions over the course of depression treatment, it was also aimed to examine the relationship between cognitive functions and severity of depression and depressive symptoms. Fifty eight patients diagnosed as major depressive disorder according to the criteria of DSM-IV were included in this study. Severity of depression and severity of anxiety were assessed in the first interview with HAM-D and HAM-A, respectively and cognitive functions were examined with a comprehensive cognitive battery in this interview. Following a three month antidepressant treatment, all tests were re- administered. In the follow-up assessment, significant reductions were observed in the mean scores of both HAM-D and HAM-A. In addition, patients achieved better performances at follow-up assessments in all cognitive tests apart from digit span forward and backward. It was also observed that there was a positive correlation between cognitive test performance and years of education and a negative correlation between cognitive performance and patient's age. A negative correlation between the total score of HAM-D at the second time point and verbal paired associates-2 subtest at the first time point was found. Furthermore, negative correlations were found between the performances at second time point in visual paired associates- 1, verbal paired associates- 1, and verbal paired associates-2 subtests. Changes in severity of depression was positively correlated with the performance in visual paired associates- 1 test administered at the first time point and performance in visual paired associates- 1 and verbal paired associates-2 subtests administered at the second time point. These findings suggest that the relationship between depression and cognitive dysfunctions remains to exist during the course of treatment. Patients whose depressive symptoms improved less tend to perform worse in memory tasks compared to the ones showed better clinical improvement. Further research with larger samples and more severely depressed patients is needed.