Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde metilfenidat tedavisinin iştah ve leptin, ghrelin, adiponektin, beyin kaynaklı nörotrofik faktör düzeyleri üzerine etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuk ve ergenlerin tedavisinde kullanılan uzun salınımlı metilfenidatın kullanımına bağlı olarak gelişen iştahsızlık ve/veya kilo kaybı yan etkilerinin altında yatan nörobiyolojik süreçleri araştırmaktır.Yöntem: Çalışmaya 6-14 yaş arası olan yeni tanı almış 30 DEHB'li olgu (hasta grubu) ve bu olgular ile yaş ve cinsiyet açısından eşleştirilmiş olan 20 sağlıklı çocuk (kontrol grubu) alınmıştır. Tüm katılımcılara Sosyodemografik Veri Formu, Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli Türkçe Uyarlaması, Çocuk ve Ergenlerde Davranış Değerlendirme Ölçeği ve Çocuk ve Ergenlerde Davranış Bozuklukları için DSM-IV'e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. DEHB'li olgular iki ay boyunca uzun salınımlı metilfenidat tedavisi aldıktan sonra Barkley Stimulan Yan Etki Değerlendirme Formu ile değerlendirilmiştir. Sağlıklı kontrollerden alınan kan örneklerinden ve DEHB'li olguların uzun salınımlı metilfenidat tedavisi öncesi ve sonrası (iki aylık tedavi sonrası) alınan kan örneklerinden leptin, ghrelin, adiponektin ve beyin kaynaklı nörotrofik faktör düzeyleri ölçülmüştür.Bulgular: Çalışmamızda sağlıklı kontrol grubu ve yeni tanı almış tedavisiz DEHB'li olgu grubu arasında, dolaşımlarındaki leptin, ghrelin, adiponektin ve BKNF düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. DEHB'li olguların metilfenidat tedavisi sonrasındaki yapılan ölçümler ile tedavi öncesi yapılan ölçümler sonucunda ise; leptin düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık olmadığı ancak ghrelin, adiponektin ve BKNF düzeyleri açısından anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır.Sonuç: Bu çalışmanın sonucunda; henüz tedaviye başlanmamış DEHB'li olguların, iştah ve beslenmenin düzenlenmesinden sorumlu olduğu bilinen biyomoleküllerin seviyesi açısından sağlıklı kontrollerden herhangi bir farklılık gösterdikleri saptanmamıştır. Uzun salınımlı metilfenidat tedavisinin, DEHB'li olgularda iştah ve beslenmenin düzenlenmesinden sorumlu olan biyomoleküllerin düzeylerini etkilediği gösterilmiştir. Adiponektin düzeylerinde ortaya çıkan değişimin, OROS-metilfenidat tedavisine bağlı gelişen iştah azalması ve/veya kilo kaybının altında yatan nörobiyolojik düzeneklerden birisi olabileceği düşünülmüştür. Geniş örneklem grupları ile daha uzun süreli tedavi sonrasında yapılacak çalışmalar ile bu bulguların araştırılması, metilfenidat tedavisine bağlı gelişen iştahsızlık ve/veya kilo kaybının altında yatan nörobiyolojik düzenekler hakkında yeni bilgiler sunacaktır.

Objective: The aim of this study is to investigate neurobiological processes underlying the side effects anorexia and/or weight loss that are developed associated with extended release methylphenidate used to treat children and adolescents with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).Methods: We included 30 cases (patient group) between the ages of 6 and 14 years old who had recently been diagnosed with ADHD and 20 healthy children (control group) who were at the same age and gender as in the patient group. All participants were asked to complete Sociodemographic Data Form, Schedule for Affective Disorders Schizophrenia for School Aged Children, Present and Lifetime Version (in Turkish), Child Behavior Checklist and Screening and Assessment Scale based on DSM-IV for Behavioral Disorders in Children and Adolescents. The patients with ADHD were assessed with Barkley Stimulant Side Effect Assessment Form after they had received extended release methylphenidate for two months. The levels of leptin, ghrelin, adiponectin and brain-derived neurotrophic factor (BDNF) were measured in blood samples of healthy control group and in blood samples of patients with ADHD collected before and after extended release methylphenidate (after two-month treatment).Findings: There were no significant differences in leptin, ghrelin, adiponectin and BDNF levels between the healthy control group and the untreated patient who had recently been diagnosed with ADHD. No significant difference was observed in leptin levels but significant differences in ghrelin, adiponectin and BDNF levels were found between the measures performed after methylphenidate treatment and before methylphenidate treatment of patients with ADHD.Results: As a result, no significant differences were found in levels of biomolecules that are known to be responsible for regulating appetite and nutrition of patients with ADHD who had not received treatment compared to healthy control group. Extended release methylphenidate treatment has been shown to affect levels of biomolecules that are responsible for regulating appetite and nutrition of patients with ADHD. The changes in adiponectin levels is thought to be underlying neurobiological mechanism of decrease appetite and/or weight loss due to methylphenidate treatment. Studies to be performed after longer term treatments with large sample groups and investigation of these findings will present new data about neurobiological mechanisms underlying anorexia and/or weight loss that are developed associated with extended release methylphenidate.