Multiple myelomalı hastalarda kemik tutulumunun belirlenmesinde kemik rezorbsiyon belirteçlerinin rolü

Abstract

IV ÖZET Dizdar Ö., Multiple Myelomalı Hastalarda Kemik Tutulumunun Belirlenmesinde Kemik Rezorbsiyon Belirteçlerinin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Uzmanlık Tezi, Ankara, 2005. Multiple myeloma (MM)'ya bağlı kemik hastalığının tanısında ve tedaviye yanıtın monitörizasyonunda son yıllarda kemik döngüsünün biyokimyasal belirteçlerinin kullanımıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Ancak bu belirteçler, MM'nın sık görüldüğü ileri yaşlarda, yine sıklıkla görülen osteoporozda da yüksek olarak bulunabilmektedir. Bu çalışma, 4 kemik döngüsü belirtecinin yanısıra macrophage inflammatory protein-1a (MIP-1a) ve osteopontin (OPN)'in MM'ya bağlı kemik hastalığının tanısındaki değerini, kemik mineral dansitesinden (KMD) bağımsız olarak belirlemek üzere düzenlendi. Yeni tanı almış ve henüz tedavisi başlanmamış 25 MM olgusu ile yaş, cinsiyet ve KMD değerleri benzer olan 22 sağlıklı kontrol çalışmaya dahil edildi. Olguların 22'sinde direk grafiler ile ya da lomber bölge spinal manyetik rezonans görüntülemesi ile tespit edilmiş kemik tutulumu vardı. Her iki grupta serum OPN, MlP-la, C-telopeptid (Ctx), tip 1 kollajen propeptid, kemiğe spesifik alkalen fosfataz ve idrar deoksipridinolin (DPD) düzeyleri ölçülerek karşılaştırıldı. Serum Ctx, OPN, MIP-1a ve idrar DPD düzeyleri kemik tutulumu olan MM hastalarında kontrol grubundan anlamlı olarak daha yüksek bulundu (tüm karşılaştırmalar için p<0.01). C-telopeptid düzeyleri MM olgularının 20/22 (%90.9)'sinde, kontrollerin 9/22 (%40.9)'sinde yüksek olarak bulundu (p<0.001). idrar DPD düzeyleri ise hastaların 19/21 (%90.4)'inde, kontrollerin 7/22 (%31.8)'sinde yüksekti (p<0.001). Direk grafilerin kemik lezyonlarını göstermede duyarlılığı 11/22 (%50) olarak bulundu. Serum OPN ve MIP-1a düzeyleri ile Iİ2- mikroglobulin ve LDH düzeyleri arasında anlamlı ilişki saptandı (p<0.05). Bu çalışmanın sonuçları, Ctx ve DPD'in MM'ya bağlı kemik hastalığının tanısında oldukça duyarlı belirteçler olduğunu ve MM olgularında normalin üzerindeki değerlerin osteoporozdan çok kemik hastalığı lehine değerlendirilmesi gerektiğini düşündürmektedir. OPN ve MIP-1a düzeylerinin tayini de kemik tutulumunun tanısında umut vericidir. Ancak bu belirteçlerin kemik hastalığının tanısında rutin kullanıma girmesi için daha geniş çalışmalar yapılması gereklidir. Anahtar kelimeler: Multiple myeloma, kemik rezorbsiyon belirteçleri, osteopontin, macrophage inflammatory protein-1a

ABSTRACT Dizdar Ö., The Value of Bone Resorbtion Markers in the Diagnosis of Bone Disease in Patients with Multiple Myeloma. Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in internal Medicine, Ankara, 2005. New biochemical markers of bone turnover are being evaluated for the diagnosis of bone disease and monitoring the response to therapy in multiple myeloma (MM). These markers are also increased in osteoporosis, which is commonly seen in the age group of MM patients. The present study was designed to explore the value of four markers of bone turnover and two novel molecules, i.e. macrophage inflammatory protein-1a (MIP-1a) and osteopontin (OPN), in the diagnosis of myeloma bone disease regardless of the effect of bone mineral density (BMD) measurements. Twenty-five patients with newly diagnosed and untreated MM, and 22 age, sex and BMD matched control subjects were enrolled into the study. Twenty-two of the patients had bone involvement documented by skeletal surveys and spinal magnetic resonance imaging (MRI). MIP-1a and OPN were assessed along with fours markers of bone turnover, namely deoxypyridinoline (DPD), carboxy-terminal telopeptide of type-1 collagen (Ctx), bone alkaline phosphatase (BAP), and type-1 collagen propeptide (T1Pro) in both groups. Levels of serum Ctx, OPN, MIP-1a, and urine DPD were significantly higher in MM patients with bone disease than controls (p<0.01 for all comparisons). Serum Ctx levels were elevated in 20/22 (90.9%) of patients with MM and 9/22 (40.9%) of controls (p<0.001). Urine DPD levels were above the upper reference limit in 19/21 (90.4%) of the patients and 7/22 (31.8%) of the controls (p<0.001). Skeletal surveys were positive in 11/22 of the patients (50%). The serum OPN and MIP-1a levels of the patients were significantly correlated with ^-microglobulin and LDH levels (p<0.05). Our study indicates that Ctx and DPD are sensitive markers of bone disease in MM, and higher than normal values suggest presence of bone disease rather than benign osteoporosis in MM. OPN and MIP-1a also seem to be promising markers for the diagnosis of bone involvement. Further studies are needed to