Genotipi bilinen hiperfenilalaninemilerde tetrahidrobiyopterin yanıtının değerlendirilmesi

Abstract

İİ ÖZET Yıldırım Ş., Genotipi bilinen hiperfenilalaninemilerde tetrahidrobiyopterîn yanıtının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi. Ankara, 2005. Genotipi bilinen hiperfenilalanemi (HFA) vakalarında tetrahidrobiyopterin (BH4) yanıtının değerlendirilmesi ve belirli mutasyonların BH4 yanıtı ile ilişkisinin belirlenmesi amacıyla planlanan bu çalışmaya, Hacettepe Üniversitesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi Beslenme ve Metabolizma Ünitesi'nin izleminde olan, başka bir hastalığı ve malnütrisyonu bulunmayan, BH4 metabolizma bozukluğu olmadığı gösterilmiş, hastalığa özgü mutasyon çalışması yapılmış 20 HFA'li hasta (4 hafif HFA, 9 hafif FKÜ, 7 orta derecede FKÜ) dahil edildi. Test öncesi kan fenilalanin (FA) düzeyi 10 mg/dl'nin üzerinde olan 8 hastaya, üç saat açlık sonrası 20 mg/kg dozunda BH4 oral yolla verildi ve bundan sonraki 4, 8, 12 ve 24. saatlerde kan FA düzeyi kontrolü için kan alındı. Test öncesi kan FA düzeyi 10 mg/dl'nin altında olan 12 hastaya 100 mg/kg FA oral yolla verildi ve üç saat sonra kan FA düzeyi kontrolü için kan alındı. Ardından 20 mg/kg dozunda BH4 verildi. Yine bundan sonraki 4. 8. 12 ve 24. saatlerde kan alındı. Vakaların kan FA düzeyleri `High Performance Liquid Chromatograpy` yöntemi ile çalışıldı. Sadece BH4 yükleme testi yapılan 8 hastadan ikisinde tam yanıt, ikisinde kısmen yanıt, FA/BH4 yükleme testi yapılan 12 hastadan yedisinde tam yanıt, birinde kısmen yanıt elde edildi. Dört hafif HFA hastasının tümünde tam yanıt, 9 hafif FKÜ hastasının beşinde tam, birinde kısmen yanıt, 7 orta derecede FKÜ hastasının ikisinde kısmen yanıt elde edildi. Orta derecede FKÜ hastalarının hiçbirinde tam yanıt elde edilemedi. Tam yanıt alınan hastaların genotipleri; DelF39/-, L48S/L48S, R261Q/- (4 hasta), A300S/IVS2nt5g>c, A300S/-, E390G/E390G, kısmen yanıt elde edilen hastaların genotipleri; L48S/L48S, R261Q/R261Q, IVS10nt546/- idi. Sonuç olarak, Hafif HFA hastalarının tamamının, Hafif FKÜ hastalarının büyük bir kısmının, orta derecede FKÜ hastalarının küçük bir oranının BH4 tedavisinden yarar gördüğü, belirli mutasyonların BH4 yanıtı ile ilişkili olduğu, tetrahidrobiyopterinle tedavi edilmeye aday hastaların belirlenmesi için en iyi yöntemin belki de birden fazla dozla BH4 yükleme testi yapılmasının olduğu kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hiperfenilalaninemi (HFA), fenilalanin hidroksilaz (FAH), tetrahidrobiyopterin (BH4).

İİİ ABSTRACT Yıldırım Ş., Assessment of tetrahydrobiopterin responsiveness in hyperphenylalaninemic patients with known PAH genotype. Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics. Ankara, 2005. Therapeutic efficacy of tetrahydrobiopterin (BH4) was evaluated in 20 hyperphenylalaninemic patients (4 mild HPA, 9 mild PKU, 7 moderate PKU). The study group was formed by the patients being under the control of Metabolic Unit with known PAH genotype and normal nutriture. Tetrahydrobiopterin metabolism disorder was excluded in all patients. The patients whose phenylalanine (PA) levels were above 10 mg/dl before the test were given 20 mg/kg BH4 orally after three hours' fasting. After 4, 8, 12 and 24 hours, blood samples were taken for measuring PA levels. The patients with PA levels up to 10 mg/dl before the test, were given 100 mg/kg PA orally, and after three hours blood samples were taken, and BH4 was administered. The rest of the test was the same as described above. Blood PA levels were measured by a High Performance Liquid Chromatograpy. Of the 8 patients in whom only BH4 loading test was performed, two exhibited favorable, two exhibited partial response. Of the 12 patients in whom combined PA/BH4 loading test was performed, seven exhibited favorable, one exhibited partial response. All patients with mild HPA responded to BH4 favorably. Of the 9 mild PKU patients, five exhibited favorable, one exhibited partial response. None of the 7 moderate PKU patients responded to BH4 favorably, two exhibited partial response only. The genotypes of the patients who responded to BH4 favorably were; DelF39/-, L48S/L48S, R261Q/- (4 patients), A300S/IVS2nt5g>c, A300S/-, E390G/E390G. The genotypes of the patients who exhibited partial response to BH4 were; L48S/L48S, R261Q/R261Q, IVS10nt546/-. As a result, all patients with mild HPA, most of the patients with mild PKU responded to BH4. Patients with moderate PKU did not give a favorable response to BH4 loading. Certain mutations are associated with BH4 response, but since there are too many mutations described in the PAH gene, it is difficult to predict BH4 responsiveness based on genotype. We concluded that the best way to pick up the patients who are more likely to benefit from BH4 administration is performing BH4 loading test with repeated BH4 administration. Key Words: Hyperphenylalaninemia (HPA), phenylalanine hydroxylase (PAH), tetrahydrobiopterin (BH4).