Hacettepe Üniversitesi iç hastalıkları servislerinde izlenen kanser hastalarında görülen infeksiyonların, etken mikroorganizmaların dağılımı ve infeksiyon gelişimi, bakteremi ve infeksiyon nedenli mortalite için risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

İİ ÖZET ÇALIK BAŞARAN N. Hacettepe Üniversitesi İç Hastalıkları servislerinde izlenen kanser hastalarında görülen infeksiyonların, etken mikroorganizmaların dağılımı ve infeksiyon gelişimi, bakteremi ve infeksiyon nedenli mortalite için risk faktörlerinin belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Tezi. Ankara, 2005. 1 Ocak- 31 Ağustos 2004 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi İç Hastalıkları Servislerinde toplam 473 solid ve hematolojik kanserli hastanın 818 yatış atağı izlenmiştir. Tüm hastalar kabulünden taburcu olana veya ölene kadar uygulanan tedaviler, infeksiyon gelişimi, alınan kültürler ve tedaviye yanıt açısından takip edilmiştir. Çalışma sonunda gelişen infeksiyon tipleri ve kültürlerden izole edilen etken mikroorganizmaların dağılımı ve sıklığı belirlenmiş; infeksiyon gelişimi, bakteremi gelişimi için olası risk faktörleri ve infeksiyon nedenli mortaliteye katkıda bulunabilecek faktörler tek yönlü ve çok yönlü lojistik regresyon analiziyle analiz edilmiştir. 8 aylık izlem sonunda toplam 384 infeksiyon atağı gelişmiş, bunların %51'ini febril nötropeni (FEN) oluşturmuştur.FEN grubunda %66 oranında klinik veya mikrobiyolojik dökümente infeksiyon görülmüş ve bakteremi %29'unu oluşturmuştur. Nötropenik olmayan grupta ise en sık solunum yolu infeksiyonları, ikinci sıklıkta idrar yolu infeksiyonları görülmüş, bakteremi sıklığı %8 bulunmuştur. Nötropenik olan ve olmayan hastaların tüm kültürleri ve kan kültürü izolatlarında gram pozitif organizmalar baskın görülmüş ve en sık etkenin metisilin dirençli koagülaz negatif stafilokoklar olduğu görülmüştür. Gram negatifler arasında ise %50'ye ulaşan geniş spektrumlu beta laktamaz sentezi dikkat çekmiştir. İnfeksiyon gelişimi için risk faktörleri altta yatan kanser hastalığının ileri evre oluşu, 7 günden uzun süren nötropeni ve radyoterapi uygulanması (sırayla, RR:3,1, 3,9, 3,5; p= 0,009, 0,002, 0,017) bakteremi gelişimi için ise santral venöz kateter varlığının (RR=2,96, P=0,042) en önemli risk olduğu bulunmuştur. İnfeksiyon mortalitesi tüm hastalar için %17 iken, bakteremisi olanlarda %34, baktereminin eşlik ettiği FEN hastalarında ise %41 hesaplanmıştır. İnfeksiyon nedenli mortaliteyi ileri evre kanser hastalığı ve bakteremi artırırken antifungal profılaksinin azalttığı (sırayla RR=3,7, 6,1, 0,31; p=0,021, <0,001, 0,055) görülmüştür. Bu çalışmanın, hastanemizde kanser hastalarında gram pozitif organizmaların etken olarak öne çıktığını ve gram negatifler içinde GSBL üretiminin arttığını göstermesi, infeksiyon riski altındaki hastaların iyi belirlenmesi ve olası etkenlerin akılda tutulması açısından yol gösterici olacağı düşünülmüştür. Anahtar sözcükler: infeksiyon, febril nötropeni, kanser, risk faktörleri

III ABSTRACT Çalık Başaran N. Hacettepe University, Faculty of Medicine, Thesis in Department of Internal Medicine, Ankara, 2005. Evaluation of frequenc of infection types and responsible microorganisms and identify risk factors for infection, bloodstream infection and infection related mortality cancer patients admitted to internal Medicine wards of Hacettepe Univesity Hospital. Between January 1 -August 31 2004 all cancer patients in Internal Medicine wards of Hacettepe University Hospital were followed up prospectively. A total of 818 hospital admissions of 473 cancer patients were included in the study. All the patients were followed after admission till discharge or death in terms of treatments, infection development, cultures and therapeutic responses. The distribution and frequency of infection types and organisms isolated from cultures were recorded; the probable risk factors for infection, bacteremia and mortality due to infectious causes are analysed by univariate and then multivariate logistic regression analysis. During a follow-up follow up for 8 months, a total of 384 infections occured, 51% as febrile neutropenia (FEN). In the FEN group, the percentage of clinically or microbiologically documented infection and bacteremia was 66% and 29%, respectively. In the non-neutropenic group the most common infection type was respiratory system infections, followed by urinary tract infections with bacteremia in 8%. Among all the cultures and blood cultures of neutropenic and non-neutropenic patients gram positive organisms were dominant and the most common agent was methicillin resistant coagulase negative staphylococcus. Among the gram negative agents extended spectrum beta lactamase producing (ESBL) strains were approximately 50 %. Risk factors for infection development were the advanced stage of underlying malignancy, neutropenia lasting longer than 7 days and radiotherapy (RR=3.1, 3.9, 3.5; p= 0.009, 0.002, 0.017, respectively). In development of bacteremia the most important risk was central venous catheter (RR=2.96, P=0.042). Mortality due to infection for all patients, in bacteremic patients and in FEN group with bacteremia were 17 %, 34 % and 41 %, respectively. Mortality due to infection was increased with advanced stage of underlying cancer disease and bacteremia, decreased with prophylactic antifungal treatment (respectively RR=3.7, 6.1, 0.31; p=0.021, <0.001, 0.055). This study revealed that gram positive organisms were dominant in cancer patients in our hospital and ESBL producing strains were more prevalant among gram negative agents. Key Words: infection, febrile neutropenia, cancer, risk factors.