Daha önce psikiyatrik bir hastalık tanısı almış olan kişilerde sigara bıraktırma programıyla kısa ve orta vadede sigara bırakmadaki başarı oranları

Abstract

Amaç: Sigara, dünya üzerindeki en önemli önlenebilir ölüm nedenidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tahminlerine göre tüm dünyada 15 yaş üstü nüfusun 1/3'ü sigara içmektedir. Bu kişilerin birçoğunda DSM-IV ve ICD-10 tanı kriterlerine göre psikiyatrik hastalık bulunmaktadır. Sigara bağımlılığı ve psikiyatrik hastalıklar arasında güçlü bir bağlantı olduğu düşünülmektedir. Çalışmamızda sigara bıraktırma polikliniğine başvuran psikiyatrik tanı almış hastalara uygulanan sigara bırakma tedavi programı ile kısa ve orta vadede sigara bırakma oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.Materyal ve Metot: Mayıs 2011-Haziran 2013 tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi (OMUTF) Aile Hekimliği Sigara Bıraktırma Polikliniği'ne sigara bırakmak amacıyla başvuran toplam 513 kişi seçilmiş ve bunlardan telefonla ulaşılan 433 kişi çalışmaya dâhil edilmiştir. Psikiyatrik tanısı bulunan 123 (% 28,4) hasta vaka grubunu, 310 (% 71,5) sağlıklı birey ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Sigara bıraktırmak için görüşülen kişilerin sosyodemografik verileri toplandıktan sonra, nikotin bağımlılığı ve bağımlılık süresi değerlendirilmiştir. Sigara bırakma tedavi programı dâhilinde hastalara yaşam tarzı değişikliği önerilip, bağımlılık düzeylerine göre tedavileri düzenlenmiştir. Bu kişiler sigara bırakma tarihinden itibaren iki ay sonrasına kadar poliklinikte üç kez görülüp, bırakma tarihinden en az üç ay sonra telefonla hastalara ulaşılıp sigara içimi sorgulanmıştır. Üç ay sonrasında sigara içmeyen hastalar sigarayı bırakmış olarak kabul edilmiştir.Bulgular: Çalışmamızın vaka grubunun 84'ü (% 68,3) kadın, 39'u (% 31,7) erkekti. Yaş ortalaması ise 43,34±11,21 yıl idi. Hastaların 93'ü (% 75,6) evli idi. Sigara kullanım özelliklerine bakıldığında sigara kullanımı ortalama 28,63±46,13 paket/yıl, Fagerström nikotin bağımlılık testine (FNBT) göre bağımlılık skoru ortalama 5,83±2,34 puandır. Çalışmamızın vaka grubu DSM-IV tanı kriterlerine göre psikiyatrik tanılarına göre sınıflandırıldığında vakaların 85'i (% 69,1) distimik bozukluk, 16'sı (% 13,0) majör depresyon, 12'si (% 9,8) bipolar affektif bozukluk, 6'sı (% 4,9) anksiyete bozukluğu ve 4'ü (% 3,3) alkol/madde bağımlılığı tanısı almıştır. Sigara bırakma tedavi programında hastaların hepsine yaşam tarzı değişikliği ve motivasyonel yaklaşım (YTD+MY) uygulanmış olup ek tedavi olarak % 30,9'una NRT, % 36,6'sına NRT ve ilaç tedavisi uygulanmıştır. Sadece YTD+MY uygulananların oranı ise % 32,5'tir. Buna göre telefonla ulaşılan 123 hastanın 46'sı (% 37,4) sigarayı bıraktığını ifade etmiştir. Çalışmamızda sigara bırakma oranları karşılaştırıldığında psikiyatrik hastalardan oluşan vaka grubu ile sağlıklı bireylerden oluşan kontrol grubunda anlamlı bir fark görülmüştür (χ²= 13,680, p= 0,001). Çalışmamızın vaka grubunda sigarayı bırakanların FNBT puanları değerlendirildiğinde FNBT ortalama 5,47±2,24 puandı. Vaka grubunda sigarayı bırakamayanların FNBT puanlarının ortalamasıyla (6,38±2,31 puan) sigarayı bırakanların FNBT puanlarının ortalaması karşılaştırıldığında ikisi arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (p= 0,035). Çalışmamızda sigara bırakma oranları sadece YTD+MY uygulanan 40 hastada % 27,5, YTD+MY ve NRT uygulanan 38 hastada % 55,2, YTD+MY+NRT+ilaç tedavisi uygulanan 45 hastada ise % 31,1 olarak bulunmuştur. Vaka grubunda sigara bırakma yöntemlerinin sigara bırakma açısından anlamlı olduğu görülmüştür (χ²= 7,614, p= 0,022). Sonuç: Psikiyatrik tanısı bulunan sigara içen hastaların sağlıklı bireylere göre sigara bırakma oranları düşük bulunmuştur. Sigara içen psikiyatrik tanılı hastaların yardım almadan sigara bırakma oranları (< % 10) göz önüne alındığında sigara bırakma tedavi programının etkili olduğu söylenebilir.

Aims: Smoking is the most important preventable death cause in the world. According to estimations of WHO, 1/3 of population over 15 years of age smokes in the world. Also according to diagnosis criteria of DSM-IV and ICD-10, most of these people have mental disorders. It is thought that there is a strong relation between smoking addiction and mental disorders. In this study it is aimed to determine smoking cessation rate in short and medium term of ones diagnosed as mental disorders.Material and Methods: Total 513 people, smoking and consulted to OMU Medical Faculty Smoking Cessation Clinic to stop smoking between May 2011 and June 2013 were chosen. Of them, 433 who were reached by calling are included this study. 123 (28.4 %) subjects who had any mental disorders are included in study group and 310 (71.5 %) who had none in control group. Nicotine addiction and its time has been evaluated after sociodemographic data were gathered from the ones terminated smoking. To their addiction level the treatment type had been decided to all of the participants (Life style modification, drug therapy etc.). The smokers have been seen at least three times after two months from their estimated smoking quit date. They had been called three months later from their first approval. The participants who do not smoke any cigarette after three months preview to their quit date accepted as none smokers. Results: In this study, 84 (68.3 %) of the case group are women and 39 (31.7 %) are men. Mean age is 43.34±11.21 years. 93 (75.6 %) of patients were married. Their usage of tobacco was 28.63±46.13 package/year and they had a mean score of 5.83±2.34 from Fagerstrom Nicotine Dependence Test. In the study group 85 (69.1 %) of subjects had dysthymic disorder, 16 (13.0 %) had major depression, 12 (9.8 %) had bipolar affective disorder, 6 (4.9 %) had anxiety disorder, 4 (3.3 %) had alcohol/drug addiction according to diagnosis criteria of DSM-IV. In programme of smoking cessation, all patients have been adviced to life style modification and a motivational approach has been used. 30.9 % of them recieved additional nicotine replacement therapy, 36.6 % of them recieved additional nicotine replacement therapy and drug therapy. Among the 126 patients, 46 (37.4 %) of non smoker subjects after three months who had replied to telephone consultation only motivational approach has been applied to 32.5 % of them. There was a significant difference between the smoking cessation rates between two groups (χ²= 13,680, p= 0.001). The mean score for Fagerstrom Nicotine Dependence Test scores was 5.47±2.24 points in study group. There was a statistically significant difference between the Fagerstrom Nicotine Dependence Test scores of non smokers and smokers (p= 0.035). The smoking cessation rates varied according tho the method for the therapy was as follows; from 40 patients who had recieved motivational approach was 27.5 %, 38 patients who had recieved Motivational Approach and Nicotine Replacement Therapy was 55.2 %, 45 patients who had recieved Motivational Approach, Nicotine Replacement Therapy and drug therapy was 31.1 %. In the study group, the difference between methods of smoking cessation has seemed as significant (χ²= 7,614, p= 0,022). Conclusion: The rates of smoking cessation of ones smoking and having mental disorders have been found lower than healthy people. The treatment of smoking cessation programme is seemed as effective when it is thought the rates (< 10%) of smoking cessation of ones smoking and having mental disorders without any help.