1840- 1861 tarihleri arasında Cebel-i Lübnan`da Dürzi- Marunî çatışması ve bu çatışmanın bölgeye etkisi

Abstract

XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti açısından son derece sıkıntılı bir dönemi ifade etmekteydi. Bu dönemde Osmanlı idaresi sorunların çözümüne yönelik çözüm üretmekte zorlanırken bulunan çözümler de hem içten kaynaklanan hem de dıştan kaynaklanan sebeplerden dolayı yeterli etkiyi gösterememiştir. Bu yüzyılda Osmanlı idaresinin uğraştığı önemli sorunlardan birisini de Cebel-i Lübnan sorunu oluşturmuştur. Cebel-i Lübnan bölgesi 1516 tarihinde Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı idaresine girmiş ve çatışmaların başladığı dönem olan 1840 tarihine kadar Şam Valisi'ne bağlı olmak koşuluyla Dürzi kökenli iki aile olan Ma'anoğlu ailesi ile Şihab ailesi idaresinde siyasi varlığını sürdürmüştür. 1840 tarihinde Dürziler ve Marunîler arasında ortaya çıkan çatışmalar ve bu çatışmalardan sonra meydana gelen 1845 tarihindeki çatışmalar ile 1860 tarihindeki çatışmalar sonrasında bölgenin idari yapısında değişikliklere gidilmiş ve 1861 yılında bölgenin Birinci Dünya Savaşı'na kadar idari sistemini oluşturacak mutasarrıflık sistemi kabul edilmiştir. Avrupa Devletleri, özellikle de Fransa ve İngiltere, bölgedeki yerel unsurları da kullanmak suretiyle Cebel-i Lübnan coğrafyasında etkili olmak istemişlerdir. Fransa'nın Marunîleri, Britanya'nın ise Dürzileri desteklemesi sorunu bir iç mesele olmaktan çıkarmış ve sorunun çözümünü zorlaştırmıştır. Batı Dünyası sadece askeri ve diplomatik alanlarda değil, misyonerlik faaliyetleri, şarkiyatçılık faaliyetleri ve eğitim faaliyetleriyle kültürel alanda da bölgede etkisini derinleştirmeyi amaçlamıştır. Özellikle, Fransa kültürel alanda gerçekleştirdiği çalışmalarla çatışmaların olduğu süreç sonrasında da bölgede varlığını güçlü bir şekilde devam ettirebilmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Cebel-i Lübnan, Dürziler, Marunîler, Ma'anoğlu Ailesi, Şihab Ailesi, Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Britanya, Fransa

XIX. century constituted very distressed term in terms of the Ottoman Empire. In this term, not only Ottoman Empire forced to generate solutions for the problems but also current solutions couldn't show sufficient effects due to internal and external causes. In this term, Lebanese problem constituted one of the major problems in terms of the Ottoman administration. Lebanese region was conquered in Sultan Selim term in 1516 and it remained its political life under rule of the two Druze origin families Ma'an and Shihab families on the condition that to be attached to the Damascus governor until 1840. Lebanese's administration system was changed after 1840 conflicts referring to the first conflicts among Druzes and Maronites and following conflicts, which occurred in 1845 and 1860. In 1861, mutasarrıflık (reglement) system, which constituted the region's administrative system until the First World War, was adopted.European states; especially France and Britain, wanted to be effective in Lebanon geography by using local population. France's Maronite support and Britain's Druze support changed this problem's nature from internal issue to external issue. This transformation complicated solution of this problem. Besides military and diplomatic spheres, Western World aimed to deepen its effect in cultural sphere by helping of missionary activities, orientalist activities and education activities. Specially, France could maintain its entity vigorously with its works related with cultural sphere after conflicts process.Keywords: Ottoman State, Mount Lebanon, Druzes, Maronites, Ma'an Family, Shihab Family, Mehmet Ali Pasha, Britain, France.