Yabancı dil olarak Türkçenin anlamlandırılmasında kelime ve dil öğrenme stratejileri kullanımı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yabancı olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin hedef dili anlamlandırma durumlarını kullandıkları kelime ve dil öğrenme stratejileri ile tespit etmektir. Bu ilişkiyi belirleyebilmek maksadıyla, öncelikle katılımcı öğrencilerin kelime, dilbilgisi ve pragmatik düzeylerde yaşadıkları anlamlandırma süreçleri ve demografik bilgilerine dair bulgular ele alınmaktadır. Buna yönelik, Türkiye'de 10 farklı üniversitede yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin, kelime ve dil öğrenme stratejilerini tercih etme durumları detaylı olarak incelenmektedir. Araştırmada, Oxford (1990) tarafından geliştirilen `Dil Öğrenme Stratejileri Envanteri (DÖSE)` ile bu envanter esas alınarak uyarlanan `Kelime Öğrenme Stratejileri Ölçeği` kullanılmıştır. Toplanan veriler betimsel istatistik, T-testleri, tek yönlü ANOVA ve post-hoc testleri ile analiz edilmiştir. Ardından da bireysel strateji tercihlerini belirlemek için araştırmacı tarafından hazırlanan açık uçlu görüşme formları uygulanmıştır. Nicel bulgular ve nitel açık uçlu görüşme formlarında ortaya çıkan strateji tercihleri de karma yöntemle karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır.Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin kelime, dilbilgisi ve pragmatik boyutlardan en çok kelime öğrenme konusunda zorluk yaşadıkları belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin kelime öğrenme stratejileri ortalamalarının orta düzeyde (X>2.5); dil öğrenme stratejileri kullanımının ise orta düzeyin üzerinde (X>3.5) olduğu tespit edilmiştir. Kelime öğrenme stratejilerinden en çok duyuşsal stratejiler; dil öğrenme stratejileri içinde ise en çok üst-bilişsel stratejilerin kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmada kadın öğrencilerin strateji kullanım genel ortalama puanlarının erkek öğrencilere kıyasla daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca stratejilerin kullanımında ileri yaş grubundaki öğrencilerin daha etkin oldukları ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin tüm kur düzeylerinde ise kelime öğrenme stratejilerine kıyasla, dil öğrenme stratejilerini daha sık kullandıkları görülmüştür. Ana dillerin yer aldığı dil ailesine göre elde edilen sonuçlara bakıldığında, diğer dil ailelerindeki öğrencilerin ortalama puanlarının Türk dili kökenli öğrencilere kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür. Hedef dil Türkçeyi öğrenirken başka bir yabancı dil bilen öğrencilerin kelime öğrenme stratejilerine nazaran, dil öğrenme stratejileri kullanmada daha başarılı oldukları anlaşılmıştır.Çalışmada, nicel verilerde yer alan kelime ve dil öğrenme stratejilerindeki kategorilerin hangilerine gönderme yapıldığı, hangilerinden bahsedilmediği, nitel boyutta içerik analizleri ile irdelenmektedir. Son olarak, Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin hangi öğrenme stratejilerini ne şekilde kullandıkları değerlendirilmekte, dili anlamlandırmada yaşadıkları durumlar belirlenerek, buna göre çözüm önerileri sunulmaktadır.Anahtar Kelimeler: Anlamlandırma, yabancı dil olarak Türkçe Öğretimi, kelime ve dil öğrenme stratejileri, DÖSE, pragmatik, dilbilgisi

The aim of this study is to identify comprehension aspects of learners of Turkish as a foreign language through the vocabulary and language learning strategies they use. In order to determine such relationship, firstly the process of making sense of participant students' use of language in terms of linguistic, grammatical and pragmatic dimensions as well as their demographic information are discussed. In this respect, the cases of choosing vocabulary and language learning strategies of students, who learn Turkish as a foreign language in 10 different universities in Turkey, are examined in details. `Strategies Inventory Language Learning (SILL)` by Oxford (1990) and `Vocabulary Learning Strategies Scale` that was developed on the basis of SILL were used in the study. The collected data were analyzed via descriptive statistics, T-tests, one-way ANOVA and post-hoc tests. Then, open-ended interview forms, prepared by the researcher, were implemented to determine individual strategy preferences. Strategic preferences emerged in quantitative and qualitative open ended interview forms were explained through mixed method comparatively. Results of the study reveal that among the vocabulary, grammar and pragmatic dimensions, students have had the most difficulty in learning vocabulary. It has been found that students use vocabulary learning strategies with medium level of frequency (X>2.5) whereas the use of language learning strategies is above the medium level (X>3.5). Of all the vocabulary learning strategies, affective strategies are the most frequent ones; while metacognitive strategies are the mostly preferred among the language learning strategies. In the study, it has been realized that the female students' general scores of strategy use are higher than the male students. It has also been found that older students are more effective in the use of strategies. It has been observed that students use language learning strategies more frequently than vocabulary learning strategies at all proficiency levels. Considering the results obtained according to the language family of the mother tongue, it has been revealed that the average scores of the students in the other language families are higher than those who come from Turkic languages. It is understood that students who know another foreign language are more successful in using language learning strategies than vocabulary learning strategies while learning Turkish as a target language. In the study, what categories in the vocabulary and language learning strategies in the quantitative data are referred to and what is not mentioned are all analyzed via content analysis on the qualitative scale. Finally, it is evaluated how learning strategies are used by foreign students learning Turkish regarding the situations in which they seem to be linguistically meaningful, and the resolutions are proposed accordingly.Key Words: Comprehension, teaching Turkish as a foreign language, vocabulary and language learning strategies, SILL, pragmatics, grammar