Pubertal jinekomastide prostat spesifik antijen, serbest androjen indeksi ve seks steroidlerinin ilişkileri

Abstract

ÖZETMustafa Kılıç. Pubertal jinekomastide Prostat Spesifik Antijen, Serbest Androjenndeksi ve Seks Steroidlerinin lişkileri. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi ÇocukSağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Uzmanlık Tezi, 2007.Bu çalışmanın amacı, pubertal jinekomasti etiyopatogenezinde prostat spesifik antijen,serbest androjen indeksi ve seks steroidlerinin ilişkilerini incelemektir.Bu çalışmada, Hacettepe Üniversitesi hsan Doğramacı Çocuk Hastanesi AdolesanÜnitesi'ne başvuran, pubertal gelişimleri başlamış 10-17 yaşları arasındaki 61 pubertaljinekomastili adolesan grubu ile aynı yaşlar arasında olan 65 sağlıklı erkek adolesanda prostatspesifik antijen, seks steroidleri, follikül stimülize edici hormon, lüteinize edici hormon, sekshormon bağlayıcı globülin düzeylerine bakıldı. Serbest androjen indeksi hesaplandı. Bunlarınbirbirleri ile olan ve takvim yaşı, kemik yaşı, vücut ağırlığı, boy, vücut kitle indeksi,jinekomasti varlığı, süresi, disk çapları, testis volümü ve cinsel gelişim evreleri ile olanilişkileri incelendi.Jinekomasti insidansı, Tanner Evre III'te pik yapmıştır. Genellikle bilateralbulunmuştur. Olguların % 63.8'inde bir veya birden fazla semptom var iken, % 36.2'sirastlantısal olarak saptanmıştır. Rastlantısal olarak saptanan olgularda disk çapı, emosyonelrahatsızlığı olan olgulara göre daha düşük, jinekomasti süresi ise daha kısa bulunmuştur.Jinekomasti grubunda rastlantısal olarak tespit edilen olgular dışında tüm vakalarda şişlikşikayeti mevcuttu. Yaklaşık her dört olgudan bir tanesinde emosyonel rahatsızlık bulunması,jinekomastinin sık görüldüğü erken ve orta ergenlik dönemlerinde erkeklerde önemli biranksiyete kaynağı olduğunu göstermektedir.Jinekomastili olgularda; vücut kitle indeksi daha yüksek, serbest testosteron ve serbestandrojen indeksi daha düşük bulunmuştur. Jinekomasti etiyopatogenezinde, yüksek vücutkitle indeksi riski arttıran bir faktör olarak bulunurken, yüksek serbest androjen indeksijinekomasti riskini azaltan bir faktör olarak bulunmuştur. Ayrıca jinekomastili olgulardaevreler arası geçişte seks hormon bağlayıcı globülin düzeyleri arasında anlamlı azalmaolmaması bunun etiyopatogenezdeki önemini göstermektedir.Jinekomastili olgularda prostat spesifik antijen; serbest androjen indeksi, serbesttestosteron, tanner evresi, testosteron, lüteinize edici hormon ve estradiol ile anlamlı pozitifkorelasyon gösterirken, E2/testosteron ile anlamlı negatif korelasyon göstermiştir. Kontrolgurubunda ise aynı parametrelerle anlamlı pozitif korelasyon gösterirken, E2/testosteron veseks hormon bağlayıcı globülin ile anlamlı negatif korelasyon göstermiştir.Sonuç olarak; jinekomastili olgularda artan pubertal evreye rağmen serum sekshormon bağlayıcı globülin düzeylerinde anlamlı derecede azalma olmaması, jinekomastietiyopatogenezinde kilit nokta olabilir. Böylece jinekomasti olgularında serum serbesttestosteron düzeyi yeterince yükselmemekte ve jinekomasti oluşmaktadır. Bu nedenle yüksekserbest androjen indeksi, jinekomasti riskini azaltan bir faktör olarak bulunmuştur. Yüksekvücut kitle indeksi' nin riski arttıran bir faktör olması, artmış yağ dokusundaki aromatazaktivitesi ile açıklanabilir. Prostat spesifik antijen; serbest androjen indeksi, serbesttestosteron, tanner evresi, testosteron, lüteinize edici hormon, estradiol ile anlamlı pozitifkorelasyon göstermiş; bu nedenle pubertal jinekomastinin klinik izleminde kullanılabileceğidüşünülmüş ancak serbest androjen indeksi, daha iyi bir parametre olarak kabul edilmiştir.Anahtar kelimeler: Pubertal jinekomasti, tanner evreleri, prostat spesifik antijen,serbest androjen indeksi, seks steroidleri, seks hormon bağlayıcı globülin.

ABSTRACTKılıç M. The Relationships of Prostate Specific Antigen, Free Androgenndex and Sex Steroids in Pubertal gynecomastia. Hacettepe University, Facultyof Medicine, Thesis in Pediatrics. Ankara 2007.The aim of this study was to investigate the relationships among prostatespecific antigen, free androgen index and sex steroids, in the etiopathogenesis ofpubertal gynecomastia.Sixtyone adolescents between the ages of 10-17 years who admitted toHacettepe University hsan Doğramacı Childrens Hospital Adolescent Unit withpubertal gynecomastia and 65 healthy male adolescents within the same age group asthe control group participated in this study and serum prostate specific antigen, sexsteroids, follicle-stimulating hormone, luteinizing hormone and sex hormone bindingglobulin levels were measured. Free androgen indexes were calculated. Theinterrelationships between this parameters and their relationships betweenchronological age, bone age, weight, height, body mass index, duration and diameterof gynecomastia, testes volumes and the pubertal developmental stages wereinvestigated.The incidence of gynecomastia showed a peak at Tanner stage 3.Gynecomastia was generally found bilateral. While 63.8 % of the cases were havingone or more symptoms, the other 36.2 % the cases were diagnosed incidentally. Inthe cases who were diagnosed incidentally the disk diameters were smaller andgynecomastia durations were shorter when compared with the cases with emotionaldisturbance. In the gynecomastia group, all the cases except the incidentallydiagnosed ones had the complaint of swelling. The presence of emotionaldisturbance in approximately one out of 4 gynecomastia cases had showed thatgynecomastia is an important source of anxiety at the early and mid-adolescentstages in which the pubertal gynecomastia is common.In gynecomastia cases body mass index was found to be higher and freetestosteron and free androgen index were found to be lower. In the etiopathogenesisof gynecomastia, high body mass index was found to increase the risk ofgynecomastia whereas high free androgen index was found to decrease the risk.Also, there was no significant decrease in sex hormone binding globulin levels withthe proceeding pubertal stages in gynecomastia cases and this shows the importancein the etiopathogenesis.In patients with gynecomastia, prostate specific antigen showed significantpositive correlations with free androgen index, free testosterone, Tanner stage,testosterone, luteinizing hormone and estradiol but showed a negative correlationwith E2/testosteron. In the control group prostate specific antigen showed asignificant positive correlation with the same parameters with a significant negativecorrelations with E2/testosteron and sex hormone binding globulin.In conclusion; no significant decrease in sex hormone binding globulin levelswith the proceeding pubertal stages in gynecomastia cases may be the key point inthe etiopathogenesis of gynecomastia. Therefore the increase in serum freetestosteron levels is insufficent which causes gynecomastia in these patients. Highfree androgen index is a factor decreasing gynecomastia risk. The increased risk ofgynecomastia in patients with high body mass index should be attributed to theincreased aromatase activity in adipose tissue. Prostate specific antigen levels;showed positive correlations with free androgen index, free testosteron, tanner stage,testosteron, luteinizing hormone, estradiol levels and for this reason it is thought thatprostate specific antigen levels may be used in the clinical follow up of pubertalgynecomastia but free androgen index is accepted as a better parameter.Key words; Pubertal gynecomastia, tanner stage, prostate specific antigen,free androgen index, sex steroids, sex hormone binding globulin.