Doğal kaynak laneti ve Kazakistan`ın ekonomik politikaları

Abstract

Bu tez çalışmasında, Kazakistan'ın siyasi, iktisadi ve sosyo-ekonomik tarihinin, bağımsızlık öncesi ile karşılaştırmalı olarak, doğal kaynak laneti tezi çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Tezin temel iddiası, geniş maden, petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip Kazakistan'ın, bağımsızlığının ilk 25 yılında doğal kaynakların dış satımından elde ettiği rantı imalat sanayiine yönlendiremediği, bunun temel sebebinin ise doğal kaynak laneti olarak adlandırılan olgu olduğudur. Tez çalışmasında, Kazakistan'a ilişkin veriler, doğal kaynak laneti tezinin teorik altyapısı ve Kazakistan dahil farklı ülkeler için yapılan çalışmaların sonuçları ışığında, tarihsel bir bakışla incelenmiştir. Sonuç olarak, Kazakistan, bağımsız devlet olarak ilk 25 yılının sonunda, ekonomisi doğal kaynaklara ve kısmen bu kaynakları kullanan metal işleme, petrokimya gibi endüstrilere dayalı bir ülke olarak tanımlanabilir. Doğal kaynak laneti tezi kapsamında öngörülen çoğu mekanizmanın Kazakistan için önemli ölçüde geçerli olduğu söylenebilir. Hollanda hastalığı, ekonomik büyümenin düşmesi, ekonominin çeşitlendirilememesi, ihracatın doğal kaynaklara bağımlılığı, enerji ve sermaye yoğun üretim yapısının güçlenmesi, kurumsal ve yönetsel kalitenin düşüklüğü, insan sermayesine yeterince yatırım yapılamaması Kazakistan için geçerli tespitler olmuştur.

The purpose of this dissertation is to the study political, economic and socio-economic history of Kazakhstan in comparison to pre-independence period within the framework of the `natural resource-curse` thesis. The main argument of the study is that Kazakhstan, although endowed with vast mineral, oil and natural gas reserves, was unable to channel the rents obtained from natural resource exports to manufacturing industries during the first 25 years of its independence due to the phenomenon referred to as `natural resource curse.` In this study, data pertaining to Kazakhstan was analyzed in a historical perspective in the light of the theoritical basis of the resource curse thesis and the results of studies previously conducted for different countries, including Kazakhstan. As a result, Kazakhstan could be described as a country whose economy is based on natural resources and in part on downstream industries, which process these resources such as metal processing, petrochemicals. It could be argued that most mechanisms put forward by the natural resource curse thesis were to a large extent valid for Kazakhstan. Dutch disease, falling economic growth, inability to diversify the economy, dependence of exports to natural resources, consolidation of energy and capital intensive production structure, low level of institutional quality and governance, insufficient investment in human capital were prevailing determinations for Kazakhstan.