Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde/öğreniminde istek (rica) söz edimi

Abstract

Tezde ana dili olarak Türkçe konuşurları ile B1 seviyesindeki yabancı dil olarak Türkçe öğrenicilerinin istek (rica) söz edimlerini kullanımları incelenmiştir. Bu amaçla, 12 durumdan oluşan bir Konuşma Tamamlama Testi uygulanmış, yanıtlar `doğrudanlık` ve `dolaylılık` açısından sınıflandırılmıştır. Bunun yanı sıra, her bir durum için seçilen duygu ifadeleri kullanım stratejilerine ve sıklıklarına göre değerlendirilmiştir. Çalışma bu açıdan nicel bir araştırmadır. Veriler SPSS programı aracılığıyla betimsel olarak çözümlenmiştir. İstatistiksel açıdan anlamlı farklar olup olmadığının tespiti içinse tek yönlü ANOVA ve post hoc testleri kullanılmıştır. Örneklemi 84 öğrenci oluşturmuştur. Katılımcıların 42'si Türk Hava Kurumu Üniversitesi hazırlık bölümünde eğitimlerine devam eden Türk öğrencilerdir. Diğer katılımcılar Gazi Üniversitesi TÖMER ve Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesinde yabancı dil olarak Türkçe öğrenen B1 seviyesinde yabancı öğreniciler olup; 20 Kazak, 15 Afgan, 4 Arap, 1 Çinli, 1 Boşnak ve 1 Tacik şeklinde bir araya gelmiştir. Çalışmanın sonucunda, ana dili olarak Türkçe konuşurları ile yabancı dil olarak Türkçe öğrenicileri arasındaki çeşitli benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Konuşma Tamamlama Testindeki 12 durumun 4'ünde ise istatistiksel açıdan anlamlı farklar bulunmuştur. Katılımcılar en fazla standartlaşmış dolaylı strateji kullanırken, Afgan katılımcıların standartlaşmamış dolaylı stratejiye diğer gruplara göre daha fazla başvurduğu gözlenmiştir. Kazak katılımcılar ise istek ifadelerini diğerlerine kıyasla daha çok kullanmıştır. Anahtar Sözcükler Söz edimi, istek, rica, kültürlerarası, duygu, yabancı dil olarak Türkçe

In this study, native Turkish speakers and students learning Turkish as a foreign language in B1 level have been compared in terms of their use of requests. In doing so, a Discourse Completion Test consisting of 12 conditions was applied and the answers were classified for directness and indirectness. In addition, the emotion expressions chosen for each case were evaluated according to the preference of strategies. In these aspects, the study is a quantitative research. Data were analyzed descriptively through SPSS program. One-way ANOVA and post hoc tests were used to determine whether there were statistically significant differences. 84 students participated in the study. 42 of the participants were Turkish students attending the preparatory program of the University of Turkish Aeronautical Association. The other participants were foreign students at B1 level who studied Turkish at Ahmet Yesevi University and Gazi University TOMER. Participants comprise of 20 Kazakhs, 15 Afghans, 4 Arabs, 1 Chinese, 1 Bosniak and 1 Tajik. As a result of the study, various similarities and differences were found between native Turkish speakers and students learning Turkish as a foreign language. Significant differences were found in 4 of 12 cases in Discourse Completion Test. While the participants used conventional indirect strategy the most, it was observed that the Afghan participants applied to the non-conventional indirect strategy more than the other groups. On the other hand, Kazakh participants used want statements more than the others.Key WordsSpeech act, request, cross-cultural, emotion, Turkish as a foreign language