Bir sözlü tarih çalışması: Çerkes (Adige) boylarından Şapsığların ve Kabardeylerin günümüzdeki göç ve kimlik algısı

Abstract

Çerkesler, 19. Yüzyılda Rusya'nın uyguladığı yayılmacı politikalar sonucunda aralarında Türkiye'nin de olduğu pek çok ülkeye göç etmeye zorlanmıştır. Çerkeslerin göçe zorlanma nedenlerinden, yaşadıkları göç sürecinin tarihine ve sonuçlarına yönelik pek çok araştırma ve çalışma yapılmıştır. Ancak, günümüzde Türkiye'de varlığını sürdüren Çerkeslerin göç ve kimlik algılarına ilişkin sözlü tarih çalışmaları nadirdir. Bu tez ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasında varlığı yadsınamayacak düzeyde olan ve halen Türkiye'de etkin bir çoğunluğu oluşturan Çerkeslerin yaşadıkları tarihi süreç ile sahip oldukları kültürel ve etnik kimlikler açısından algılarındaki değişimleri ya da değişmeyen düşünceleri elde etmek ve değerlendirmek amaçlanmıştır.Bu amaç doğrultusunda tezin birinci bölümünde kuramsal çerçeve çizilmiş ve `göç`, `zorunlu göç`, `hafıza`, `kimlik`, `göç algısı` kavramları tanımlanmıştır. Kuramsal çerçevenin ardından ikinci bölümde, Çerkeslerin Kafkasya'dan Türkiye'ye göçünün ve iskânının tarihsel süreci aktarılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde sözlü tarih yöntemi kapsamında Çerkes boylarından Şapsığlardan 5 kişi ile Düzce'de gerçekleştirilen mülakatlar incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise Çerkes boylarından Kabardeylerden 5 kişi ile Kayseri'de yapılan mülakatlar ele alınmıştır. Gerçekleştirilen mülakatlar, `göç, kimlik, hafıza ve algı` kavramlarından faydalanılarak değerlendirilmiştir.

Circassians were forced to emigrate to many countries including Turkey in the 19th Century as a result of Russia's expansionist policies. A good deal of researches and studies have been carried out about the reasons for the forced migration of Circassians together with the history and consequences of the migration process. However, oral history studies related to the perception of migration and identity by the Circassians have been regarded as rare in Turkey. This thesis aims to obtain and assess the perception changes or unaltered thoughts of the Circassians whose presence in the establishment of the Republic of Turkey is undeniable and who currently form an effective majority in Turkey, in terms of their cultural and ethnic identity along with the historical process.In line with the purpose mentioned above, the theoretical framework is drawn in the first chapter of the thesis and the concepts `migration`, `forced migration`, `memory`, `identity` and `perception of migration` are defined in detail. Upon the theoretical framework, in the second chapter, the historical process of immigration and settlement of the Circassians from the Caucasus to Turkey is stated. In the third part of the study, the interviews with 5 participants from the Shapsugs, a Circassian clan in Düzce are examined. In the fourth chapter, the 5 interviews with the Kabardians, another Circassian clan mostly settled in Kayseri are discussed. All the interviews are assessed by making use of the concepts `migration, identity, memory and perception`.