Endoskopik sinüs cerrahisi sonrası oral propolis uygulamasının mukozal yara iyileşmesi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; endoskopik sinüs cerrahisi sonrası oral propolis uygulamasının mukozal yara iyileşmesi üzerindeki etkisini tavşan modelinde göstermektir.Gereç: Bu çalışma, tüm gruplar 8 adet denek içerecek şekilde 24 adet Yeni Zelenda beyaz tavşanı ile yapıldı. Birinci ve ikinci gruptaki tavşanların bilateral ventral nazal konkalarından 3 mm punch forceps yardımıyla mukozal rezeksiyon yapıldı. Birinci grubun diyetine cerrahiden itibaren 14 gün boyunca 75 mg/kg/gün oral propolis eklendi ve çalışma grubu adı verildi. İkinci grup normal diyet ile beslendi ve kontrol grubu adı verildi. Üçüncü grup ise negatif kontrol grubu olarak belirlendi ve herhangi bir cerrahi müdahale veya diyet desteği uygulanmadı. Çalışmanın on dördüncü gününde tüm tavşanlar sakrifiye edildi. Deneklerin sol nazal pasaj mukozası 'Hemotoksilen Eozin' ve 'Mason Üçlü Boyama' yöntemi ile histopatolojik olarak değerlendirildi. Sağ nazal pasaj mukozası ise soyularak 'Yüksek Performanslı Likit Kromatografi' yöntemi ile yaş dokuda hidroksiprolin düzeyi mg/g cinsinden ölçüldü.Bulgular: Yara yerindeki epitelyal ve subepitelyal kalınlık, siliyer ve goblet hücre sayısı, subepitelyal fibrozis ve kollajen yoğunluğu açısından çalışma ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak fark izlenmedi. Nötrofil hücre infiltrasyonu açısından çalışma ve kontrol grubu karşılaştırıldığında ise, çalışma grubunda anlamlı olarak nötrofil sayısının daha az olduğu görüldü (p=0,019, Tamhane testi). Yaş dokuda hidroksiprolin düzeyi açısından ise gruplar arasında fark izlenmedi.Sonuç: Literatürdeki diğer çalışmalarda yara iyileşmesi üzerinde olumlu etkisi gösterilmiş olan propolis kullanımının, endoskopik sinüs cerrahisi sonrası yara iyileşmesi üzerinde bu etkisi gösterilememiştir. Bununla beraber çalışmamızda propolisin antienflamatuar etkinliği olduğu izlenmiştir. Daha yüksek dozlarda ve daha fazla denek sayısı ile yapılacak çalışmalar ile propolisin sinüs mukozasında yara iyileşmesi üzerine etkisinin daha anlamlı şekilde gösterilebileceği düşünülmektedir.

Objective: The aim of this study is to investigate the effect of peroral propolis administration on mucosal wound healing after endoscopic sinus surgery.Material&Method: Twenty four New Zealand white rabbits were divided into 3 groups equally as study, control and negative control groups. Study and control groups underwent bilateral mucosal resection of the concha nasalis ventralis with 3 mm punch forceps. Rabbits in the study group were fed with 75 mg/kg/day propolis and standard diet orally. Rabbits in the control group were fed with only standard diet. Negative control group did not undergo surgery or diet support. The animals were sacrificed on day 14. Left nasal specimens were examined histopathologically with 'Hematoxylin Eosin' and 'Masson's Trichrome'. Right nasal specimens were examined with 'High Performance Liquid Chromatography' and hydroxyproline levels were measured as mg/g in wet tissue.Results: Study and control groups were similar with regards to epithelial and subepithelial thickness, ciliary and goblet cell count, subepithelial fibrosis, collagen intensity and hydroxyproline levels. Study group revealed significantly less neutrophil cells when compared with the control group (p=0,019, Tamhane test). Conclusions: Although some studies demonstrate the efficacy of propolis on wound healing, this effect was not observed in this study. However antiinflammatory effect was observed with respect to neutrophil cells. Further studies with higher doses of propolis and more animals are needed to demonstrate the wound healing effect of propolis on nasal mucosa.