Social and demographic characteristics and fertility behaviour of main language groups in Turkey

Abstract

ÖZET Bu çalışma da, Türkiye'deki dil gruplarının toplumsal ve demografik nitelikleri ve doğurganlık davranışları incelenmektir. Analizin ana amacı, belirli bir dil grubundan olmanın, farklılaştırıcı toplumsal ve demografik nitelikleri ve doğurganlık davranışlarım da beraberinde getirip getirmediğinin araştırılmasıdır. Dil gruplarının doğurganlık davranışları analiz edilmeden önce, toplumsal, ekonomik ve demografik nitelikleri incelenmiştir. Kültürel değişkenlerin demografik davranışı önemli ölçüde etkiledikleri bilinmektedir. Kültürel farklılaşmalar bir tür grup kimliğidir ve demografik değişime ve farklışmaya yol açmada en az sosyoekonomik tabakalaşma kadar önemli rol oynarlar. Ülke içinde, din, dil ve etnik alt grupların- yol açtıkları sosyo-demografik farklılaşmalar bazen ülkeler arası farklılaşmaların büyüklüğünü dahi geçebilir. Farklı dil gruplarının varlığı Türkiye nüfusunun özelliklerinden biridir. Bunlar arasında büyük çoğunluk Türkçe dil grubudur, bunun dışında, farklı büyüklüklerde Kürtçe, Arapça, Rumca, Gürcüce, Çerkezce, Ermenice ve İbranice dil grupları vardır. Bu dil grupları Türkiye'nin zengin ve karmaşık kültürel yapışım oluşturur. Bu çalışma, başlıca Türkçe ve Kürtçe dil gruplarını kapsamaktadır, çünkü diğer dil gruplarının nüfus büyüklükleri, analiz için yetersiz kalmıştır. Dil gruplarının toplumsal, ekonomik, coğrafi ve demografik niteliklerini tanımlamak ve doğurganlık düzeylerini belirlemek amacıyla, 1993 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasının veri seti kullanılmıştır. Daha önce de belirtildiği gibi, kültürel farklılaşmalar, doğurganlık farklılaşmalarının önemli belirleyicileri arasındadır. Buna rağmen, Türkiye demografik literatüründe, kültürel farklılaşmaların önemli bir parçası olan dil gruplarının demografik özelliklerine ve özelde de, doğurganlıklarına ait pek az çalışma bulunmaktadır. Tez beş bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerde sırasıyla, etnik çalışmalarla ilgili kuramlar ve Türkiye'de ki etnik ve dil gruplarına yönelik çalışmalar özetlenmiş, araştırmadan elde edilen anadil frekansları verilmiş ve dil gruplarının oluşturulma süreci anlatılmış, doğurganlık analizi ile ilgili teknikler açıklanmış, dil gruplarının, bölgesel dağılım, eğitim, sosyal güvenlik, aile planlaması yöntemleri kullanımı vb. gibi seçilmiş bazı nitelikleri ile dilgruplarının kuşak ve dönem doğurganlık hızlan, P/F oranlan, yaşa özel doğurganlık hızları ve toplam doğurganlık hızlan verilmiştir. Sonuçlar söz konusu iki grubun toplumsal, ekonomik ve demografik niteliklerinin birbirinden farklı olduğunu ortaya koymuştur. Kürtçe dil grubu Türkçe dil grubuna göre daha kötü şartlar altında yaşamaktadır. İki grubun doğurganlık düzeyleri ve davranışları arasında farklılıklar vardır ve Kürtçe dil grubunun doğurganlığı Türkçe dil grubundan daha yüksektir. Doğu' da yaşıyor olmanın beraberinde getirdiği çevresel, sosyoekonomik ve kültürel etkiler, iki dil grubununda bu bölgede yaşayan nüfusunun doğurganlıklarının daha yüksek olmasına yol açmaktadır. Aynı şekilde okur-yazar olmamanın getirdiği koşullarda doğurganlığı arttırıcı etki göstermektedir. Son olarak iki grubun doğurganlık düzeylerinin farklı olmasına rağmen, ikisinin de doğurganlıkları azalmaktadır.

SUMMARY This study is conducted to describe the attributes of language groups and to show their fertility. The main purpose of the analysis is to observe if membership of a specific language group is associated with distinctive social and demographic attributes and fertility behaviour. Before analyzing the fertility levels and behaviours of language groups, social, economic and demographic characteristics of these groups are studied. Cultural variables are known to play a central role in demographic behaviour. Cultural variations are a form of group identification and they are as important as socioeconomic stratification in leading to demographic change and variation. The existence of different language groups is one of the features of the population of Turkey. Among them, the Turkish language group predominates and different sizes of Kurdish, Arabic, Greek, Circassian, Georgian, Armenian, and Jewish language communities shape the complex culture of Turkey. The analysis in this study is mainly focused on the background characteristics and fertilities of Kurdish and Turkish language groups. This study utilizes data from the 1993 Turkish Demographic and Health Survey to describe the social, economic and geographical attributes of different language groups and to assess their levels of fertility. As noted above, cultural differences are important determinants of fertility differentials. However, in Turkish demographic literature, there are very few studies on the attributes and fertility levels of language groups in Turkey. This is partly because of the difficulty of obtaining such data and partly because of the high political sensitivity of the subject throughout the past decades. The thesis is comprised of five chapters. These chapters contain, introduction to the theoretical background for ethnic studies and ethnic and language groups in Turkey, the frequencies of mother tongue questions and the process of language group classifications specific to this study, detailed explanations of fertility analysis techniques utilized, selected characteristics of the language groups including regional distribution, education, social security, contraceptive use etc., and lastly, cohort and period fertilities, P/F ratios, age specific fertility rates (ASFR) and total fertility rates (TFR) of language groups in Turkey.The results show that there is difference in social, economic and demographic attributes of two language groups. The Kurdish language group is living under worse conditions; there is difference between the fertility levels and patterns of two language groups and the fertility of the Kurdish language group is higher than that of the Turkish language group; the environmental, socio-economic and cultural conditions of the Eastern region increase the fertility rates of both language groups, likewise the circumstances associated with being illiterate increase the fertility rates of these groups; and lastly, although there is difference in the levels of fertility of two groups, fertility rates of both groups are declining.