Employment policies and their implications for disabled population in Turkey

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın iki temel amacı vardır. Birincisi Türkiye'deki özürlü nüfusunun büyüklüğünü ve kompozisyonunu belirli varsayımlar altında tahmin etmek, diğeri ise işverenlerin özürlülerin istihdamı konusunda beklentilerini ve tutumlarını ortaya koymaktır. Türkiye'de varolan veri kaynaklan, özürlülerle ilgili bilgi toplama konusunda başarılı değildir. Özürlü nüfusun geneline yönelik bilgi sunan tek veri kaynağı nüfus sayımlan dır. Fakat sayım sonuçlan, Dünya Sağlık Örgütünün gelişmekte olan ülkelerdeki toplam nüfusun %12 sinin özürlü olduğu varsayımıyla karşılaştırıldığında çok düşük düzeylerde kalmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün öne sürdüğü tahminler yaş ve cinsiyet yapısını ortaya koymamaktadır. Bu çalışmada, 1975 ve 1985 nüfus sayımlarının yaş ve cinsiyet yapısı temel alınarak DSÖ'nün %12 lik varsayımı doğrultusunda bu yıllara ait özürlü nüfusun büyüklüğü ve yaş- cinsiyet yapısı ortaya konmaya çalışılmıştır. Son yıllarda özürlülerin toplumsal yaşama katılımlan konusunda gerek uluslar arası gerekse ulusal düzeyde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Uluslararası kuruluşlar çeşitli politikalar benimseyerek bu yolda önemli adımlar atmışlardır.Bu politikalar ulusal politikalara farklı düzeylerde yansımıştır. Özürlüleri koruyucu ilkelerden, çalışma haklarım teşvik eden ilkelere doğru bir yöneliş yaşanmaktadır. Özürlülerin işgücü piyasasına katılımlarına yönelik politikalar konusunda iki temel yaklaşım vardır: kota/ceza yöntemi ve ayrımcılık karşıtı yasalar. Bu yaklaşımların önde gelen örnekleri olarak birincisi için Almanya ikincisi için ise Amerika gösterilmektedir. Türkiye'de özürlülerin istihdamına yönelik politikalar kota/ceza yöntemine dayanmaktadır. Hem kamu hem de özel sektör işverenleri özürlüleri istihdam etmekle yükümlüdür. Almanya ve Amerika'da özürlülerin istihdamı konusunda politika önlemlerinin gelişmiş olmasına rağmen bu ülkelerin özürlülerin istihdamı konusunda başardı olduklan söylenemez. Hangi yaklaşım benimsenirse benimsensin varolan veriler, işgücü piyasasında firsat eşitliği 144konusunda hedeflenen düzeye ulaşılamadığını göstermektedir. Özürlülerin işgücü piyasasına düşük düzeyde katılımı Türkiye için de geçerlidir. Bu durumun özürlülere yönelik ayrımcı tutumlardan kaynaklandığı kabul gören bir anlayıştır. 'İşverenler' istihdam olgusunun önemli taraflarından biridir. Dolayısıyla, bu çalışma için `işverenlerin özürlülerin istihdamına yönelik görüşleri` adlı bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırma ile, Ankara' daki özürlü çalıştırmakla yükümlü özel sektör işverenlerinin, özürlülerin istihdamı konusunda beklentilerinin ve tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Sözkonusu araştırma işveren ve firmaların temel özellikleri, işverenlerin özürlü çalıştırma açısından konumu, özürlü çalışanların özellikleri, işverenlerin özürlülerin istihdamı konusunda beklenti, görüş ve önerileri ile ilgili bilgi toplama amacıyla hazırlanmıştır. Bu çalışma ile ortaya çıkan önemli gereksinimler şu şekilde sıralanabilir; özürlüler konusunda güvenilir verilerin toplanması, işverenlerin özürlüler konusundaki önyargılarının değişmesi, özürlülerin istihdamı önündeki tüm engellerin ortadan kaldırılması, özürlülerin eğitim ve vasıf düzeylerinin yükseltilmesi ve işverenlerin özürlülerin istihdamı konusunda teşvik edilmesi. 145

SUMMARY This study has two main objects. First one is to estimate the size and the composition of disabled population in Turkey based on certain assumptions and the other is to explore the expectations of employers in terms of employing disabled people and their attitudes towards employing these people. Existing data sources are unsuccessful in collecting data on people with disabilities in Turkey. Population census is the only source providing data at the aggregate level regarding people with disabilities but the results show that the figures are underestimate compared to WHO' s proposition claiming that 12 percent of the total population of developing countries are disabled. In this proposition age and sex composition are not taken into consideration. In this study it has been tried to estimate the size and age -sex distribution of disabled people for the years 1975 and 1985 based on WHO' s proposition by taking the results of population censuses for respective years as the reference point. In recent years, there have been serious developments on the way of the integration of the disabled people into the society. International agencies took major steps by adopting various policies for the integration of disabled people that are reflected in national policies in differing extends. Policy and provisions aiming the integration of disabled people have been developed both at the international and national level. There has been a shift from compensatory social protection principles towards the promotion of the right to work. There are mainly two types of approaches in relation to the policies towards the integration of disabled people into the open labour market: quota/levy scheme and anti-discrimination legislation. The cases of Germany and United States of America are investigated since they are identified as the proponents of these approaches; Germany for the former and United States for the latter. In Turkey, policies directed towards the employment of disabled people are based on quota/levy scheme, which takes place within the general employment framework. 142Both public and private employers have the responsibility for employing disabled people. Despite the fact that both Germany and United States have improved policy measures in order to provide the employment of disabled people, it is difficult to say that they have been successful. Whatever approaches have been taken, figures show that they have not been successful in terms of achieving equality of opportunity within the labour market. General tendency of the low level of employment of the disabled is experienced also in Turkey. It is widely accepted that the disadvantaged position of the disabled within the labour market is caused by discriminatory attitudes. 'Employers' are one of the major sides of the issue of employment. Therefore, for this study, a sample survey on 'views of employers towards the employment of disabled people was conducted' to show their expectations and attitudes towards the employment of disabled people. This survey includes private employers or firms that are obliged to employ disabled people in Ankara. The survey was designed to collect data about the main characteristics of employers or firms, the situation of employers in terms of employing disabled people, the characteristics of disabled employees, employers' views, attitudes and suggestions towards the employment of disabled people. Most important outcomes of this study can be summarized as the need for; reliable data about disabled population, changing prejudicial attitudes of employers towards disabled people, removing all barriers towards the employment of disabled people, increasing the level of education and skill of disabled people and encouraging employers through incentives. 143