Türkiye`de erkeğin aile planlamasına katılımı

Abstract

IX ÖZET: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, bugüne değin yapılan aile planlaması çalışmaları çoğunlukla kadın ve kadm konulan üzerine yoğunlaşmaktadır. Ayrıca Türkiye'de erkeklerin aile planlamasındaki rolü üzerine yapılmış yeterli sayıda ve kapsamda araştırma bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, dünyada ve Türkiye özelinde aile planlamasında erkeğin rolü ve belirleyicilerini irdelemektir. Bu çalışmada, 1998 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması anketlerinde kullanılan, 1893 çiftin bilgilerini içeren veri seti kullanılmıştır. Bu veri setine dayanarak erkeğin aile planlamasındaki rolü aşağıdaki etkenler özelinde ayrıntılı olarak incelenmiştir:. Kullanılan aile planlaması yöntemleri (modern, geleneksel, erkek, kadın). Temel özellikler. Kültürel özellikler. Kullanılan aile planlaması pratiği ile ilişkili doğurganlık tercihleri. Aile planlaması yöntemlerine yaklaşım Çalışmanın bulguları aşağıdaki şekilde özetlenebilir:. Türkiye'de, çiftlerin veri seti baz alındığında, korunma yöntemlerinin yaygın olarak bilindiği gözlemlenmiştir.. Evli kadınların kocalarına oranla aile planlaması ve korunma konularında daha bilgili olduğu gözlemlenmiştir.. Geri çekme ve RİA'nın en yaygın olarak kullanılan gebeliği önleyici yöntemler olduğu sonucuna varılmıştır.. Çiftlerin büyük çoğunluğunun en az bir aile planlaması yöntemini bildiklerini beyan etmelerine karşın, çok daha az sayıda çiftin bu yöntemleri halen kullanmakta olduğu öğrenilmiştir.. Evli kadınların, erkek yöntemlerini halen kullanma oranlan, eşlerin beyanlanna oranla belirgin ölçüde daha yüksektir.. Kullanılan gebeliği önleyici yöntemler konusunda, evli kadınların ve eşlerinin beyanları arasında belirgin farklılıklar gözlemlenmiştir. Bu konu, daha ayrıntılı bir araştırmayı gerektirmektedir. Betimsel analizde incelenen değişkenler için ayrıntılı bir çoklu değişken analizi gerçekleştirilmiştir. Değişkenlerin erkek ve kadın aile planlaması yöntemlerine etkileri, dört ayrı model çerçevesinde incelenmiştir. Analizde lojistik regrasyon tekniği kullanılmıştır. Analizin birinci kısmında kocaların erkek yöntemlerini kullanmalarının belirleyicileri incelenmiştir. Eğitim düzeyi, başlık parası, evlilik töreninin şekli ve istenen/ideal çocuk sayısı ve yaşayan çocuk sayısının en önemli belirleyiciler olduğu sonucuna varılmıştır. Analizin ikinci kısmında ise kocaların kadın yöntemlerini kullanmalarının belirleyicileri incelenmiştir. Çocukluğun geçtiği yer, coğrafi bölge, evlilik süresi ve yaşayan çocuk sayısının en önemli belirleyiciler olduğu sonucuna varılmıştır. Ülkelerin ve Türkiye'nin aile planlaması ve erkeğin bu sürece katılımı konusundaki politikalarına ilişkin bulgu ve öneriler de çalışmada yer almıştır.

SUMMARY: Existing family planning literature related to developed and developing countries mostly emphasized female involvement and female issues. Besides, there has not been adequate number of studies on male involvement in family planning in Turkey. This thesis aims to shed light on men's role in family planning and the related indicators. In this study, the 1893 couples' data set of the TDHS-98 questionnaires is used. Men's role in family planning is analyzed on the basis of the following specific factors:. Family planning methods used (modern methods, traditional methods, male and female methods). Background characteristics. Cultural characteristics. Fertility preferences related to family planning practice. Contraceptive attitudes The major findings can be summarized as follows:. Based on the couples' data set, it is observed that contraceptive methods are widely known.. It is observed that the wives are more informed about family planning and contraception compared to their husbands.. Withdrawal and IUD are the most widely used contraceptive methods.. Although most of the couples reported the knowledge of some family planning method, a smaller percentage has reported current use of at least one such method.. The level of wives' current use of male methods is reportedly higher than that of their husbands.vııı. As to the contraceptive methods, there are significant discrepancies between the wives' and husbands' reporting. This needs a further research. A detailed multivariate analysis is conducted within the scope of the descriptive analysis of the independent variables. Four separate models are constructed to study the effects of these variables on male and female methods. Logistic regression technique is used in these analyses. In the first part of the analysis, the determinants of husbands' use of male methods are studied. Level of education, hridemoney, type of marriage ceremony, ideal/ wanted number of children and number of living children are found out to be the major determinants. In the second part of the analysis, the determinants of husbands' use of female methods are studied. It is concluded that the childhood place/ residence, geographic region, marital duration and number of living children are the major determinants of the use of female methods. Policy implications regarding family planning issues and male involvement in family planning in Turkey and in the world are also given at the end of the thesis.