Fertility- inhibiting strategies of socioeconomic and cultural groups in Turkey

Abstract

Ill ÖZET Türkiye'nin yüksek toplam doğurganlık hızı, geçmişteki beklentilerin çok ötesinde bir hızla, düşerek, altılı-yedili rakamlardan ikili rakamlara inmiştir. Doğurganlık seviyesindeki bu azalış toplumun tüm kesimlerinde aynı düzeyde gerçekleşmemiştir. Bu çalışmanın temel amacı, doğurganlıktaki bu hızlı düşüş sonrasında gelinen noktaya, mevcut duruma bakarak hangi sosyo-ekonomik ve kültürel grupların doğurganlıklarını hangi düzeye kadar düşürdüklerini ve bu grupların doğurganlıklarını düşürürken hangi stratejileri izlediklerini belirlemektir. Çalışmada kullanılan sosyo-ekonomik ve kültürel gruplar belirlenirken, literatürdeki tartışmalar gözönünde tutularak kuramsal bir çerçeveden yola çıkılmıştır. Literatür taraması sonucunda tartışmalara bir 'yapı' ve 'kültür' ikileminin hakim olduğu tespitiyle değişkenler iki başlık altında toplanmıştır. Sosyo-ekonomik ve kültürel grupların doğurganlıklarını düşürmek için takip ettikleri stratejiler belirlenirken Bongaarts'ın `Ara Değişkenler Modeli` kullanılmıştır. Ara değişkenler modeli esas olarak doğurganlığın maksimum seviyesinden, yani toplam doğurabilirlik hızından, gözlemlenen-gerçekleşen seviyesine, yani toplam doğurganlık hızına inmesinde, ara değişkenlerin katkısını ve etkisini ölçmeyi amaçlamaktadır. Model bu iki düzey arasındaki farkı evlenme, kontraseptif kullanımı, istemli düşük ve emzirme gibi ara değişkenlerle açıklamaktadır. Çalışmanın sonunda sosyo-ekonomik ve kültürel gruplar, toplam doğurganlık hızlarına göre, 3 kategoriye ayrılarak incelenmiştir. Birinci kategoride doğurganlıklarını yenilenme düzeyinin (2,1) altına çeken gruplar, ikinci kategoride toplam doğurganlık hızlan 2,1 ile 3 arasında olan gruplar ve üçüncü kategoride toplam doğurganlık hızlan 3 'ün üzerinde olan gruplar ele alınmıştır. Bu kategorilerde yer alan grupların doğurganlıklarını 1998 deki düzeye indirirken, evlenme, kontraseptif kullanımı, istemli düşük, ve emzirme gibi ara değişkenleri ne oranda kullandıkları değerlendirilmiştir.

SUMMARY The fertility of Turkey has been declining seriously since 1950s. During this process the level of total period fertility, declined from the numbers with 6 or 7 to the numbers with 2. However, fertility decline was not uniform throughout the country. The onset and pace of fertility decline has been different among various socio-economic and cultural groups. The subject of this study is to investigate current fertility levels of those socio-economic and cultural groups and their strategies to decline their fertility to those levels. Socio-economic and cultural groups being used in the study are determined considering debates in theoretical literature on fertility decline. At the end of the literature survey a structure-culture dichotomy were observed, hence variables are collected under these two topic. While determining the strategies of socio-economic and cultural groups to decline their fertility, `Proximate Determinants Model` of John Bongaarts was employed. The model explains the difference between maximum, potential level of fertility and observed, actual level of fertility with four proximate determinants, namely contraceptive use, marriage, induced abortion, postpartum infecundability. At the end of the study socio-economic and cultural groups are categorized into three main groups according to their total fertility rates. First category includes groups that reduced their fertility below replacement level (2,1). Groups having total fertility rates between 2,1 and 3 are collected in the second category and the third category includes groups having total fertility rates higher than 3. The effect of proximate determinants, such marriage, contraceptive use, induced abortion and postpartum infecundability, on fertility decline of these groups are examined at the end of the study.