Impact of women`s status on fertility control in Turkey

Abstract

IV ÖZET Demografinin temel çalışma alanlarından biri olan doğurganlık ve bunun kontrol edilmesi nüfusun yapısı üzerinde etkili olmaktadır. Özellikle doğurganlığın kontrol edilmesi aşamasında kadm ön plana çıkmaktadır. Her ne kadar kadının bireysel özellikleri önemli olsa da yaşanılan çevrenin sosyo kültürel ve ekonomik yapısının da etkisi göz ardı edilemez. Kadının eğitim, çalışma hayatı, politik hayata katılım gibi kamusal alanda yeterli düzeyde yer alamamasına neden olan yapılardan biri de ataerkil yapı ve toplumsal cinsiyet rolleridir. Ataerkil yapı, cinsiyetler arasındaki güç ilişkisini, karar verme imkanını ve kaynaklan etkin olarak kullanabilme yetkisini erkeğin lehine kullanmaktadır. Bu da, kadının toplumda ikincil düzeyde kalmasına yol açmıştır. Kadının toplumdaki yerini göstermekte kullanılan `Kadının Statüsü` kavramı, demografi alanında son dönemlerde araştırmalara konu olmuştur ve demografik değişimlere nasıl bir etkisi olduğunu anlamada bu kavram yardımcı olmaktadır. Kadımn statüsünün artması, demografik yapıda kadının üreme konusundaki tutumlarını etkilemektedir. Bu yüzden kadımn statüsünün yükselmesindeki engellerin kaldırılması kadımn kendi bedeni ile ilgili kararlarında daha aktif rol oynamasına yol açacaktır. Bu çalışmada amaç, kadımn statüsünü gösteren değişkenler (eğitimi, çalışma durumu, sosyal güvenliğe sahip olup olmadığı, evlilik kararı, kadımn toplumsal cinsiyet rolleri hakkındaki tutumlan, çocuk sayısı, kadının geliri ve yaşı) yoluyla kadımn doğurganlığının kontrolünde ne kadar belirleyici olduğuna incelemektir. Bu amaçla faktör analizi yoluyla oluşturulan Kadımn Statüsü îndeksi, farklı statüdeki kadınlar arasında doğurganlığın kontrolü davranışının nasıl olduğunu karşılaştırma imkanı vermektedir. Kadımn statüsü ile yöntem kullanımı (erkek yöntemi veya kadm yöntemi, gebeliği önleyici yöntem çeşidi) ve istemli düşük davranışı arasındaki ilişkide ilginç sonuçlarla karşılaşılmıştır. Kadının statüsü arttıkça bir gebeliği önleyici yöntem kullammımn ve istemli düşük yapması azalmaktadır. Sonuçlara ulaşmada kullanılan veri ise Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından yapılan Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması- 1998 (TNSA-98) sırasında görüşülen 15-49 yaş grubundaki halen evli kadınlardır. TNSA-98 araştırması yoluyla oluşturulan kadımn statüsü gruplaması kadınların doğurganlık kontrolü davranışlanndaki farklılığı göstermede önemli ipuçları sağlamıştır.

SUMMARY Fertility and fertility control which are the main areas of demography, have an indispensable effect on structure of population. Women become more significant especially in the control of fertiliy. Despite the fact that the personal characteristics of woman are important, socio-cultural and economic structure cannot be denied. One of the reasons why women cannot participate actively in business life and politics is the patriarchal structure and gender. In patriarchal structure, relationship between gender in terms of power, decision- making, the right to use resources efficiently are used in favor of men. This attitude causes women to be treated as a second-class person. The concept of `Women Status` which is used to define the role of women in society has not only become popular recenty in demographic research, but has also helped to understand what kind of effect it has on demographic changes. Therefore, eliminating the barriers against the rise of women status will cause women to have an active role in decision-making process about themselves. The aim of this study is to evaluate whether women are dominant in determining their fertility control by the help variables (such as education, social security, marriage, number of children, income, age and gender role women in societies), that are used to identify the women status. The Women Status Index formed by factor analysis provides us with the possibility of making a comparison between the role of fertility control among women in different status. Interesting results have come up while studying the relationship between woman status, her using of contraceptive method (men's contraceptive methods, women's contraceptive methods, family planning methods) and induced abortion. The results show that the higher the women status, the lower the use of contraceptive methods or induced abortion. Data used in this study are gathered from Turkey Demographic and Health Survey-1998 (TDHS-1998) carried-out by Hacettepe University Institution of Population Studies. Analyses are based on currently married women between the ages 15 and 49. Grouping of women status by the help of TDHS-1998 provide significant clues in showing the differentiation in fertility control of women.