Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol, madde kullanım sıklığının ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş-Amaç: Genç nüfusun, toplam nüfus içindeki oranının fazla olması ve bu dönemde kazanılan bir takım alışkanlıkların ilerleyen zamanlarda davranışlara yansımasından dolayı, sağlıklı toplum oluşturulmasında gençlerin önemli bir yeri vardır. Üniversite dönemi ailesinden ayrılıp, kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan genç için yeni alışkanlıkların kazanıldığı ve hayat tarzı haline getirildiği , gencin geleceğiyle ilgili belirsizlikler ve stresler içeren riskli bir dönemdir. Gençlerde sigara, alkol ve madde kullanımı halk sağlığı açısından önemli ve önlenebilir sorunlar içerisindedir. Bu çalışma ile Samsun ili Ondokuz Mayıs Üniversitesi hazırlık ve birinci sınıf öğrencilerinde sigara, alkol, madde kullanım sıklığını ve etkileyen faktörleri değerlendirmek amaçlanmıştır.Gereç-Yöntem: Kesitsel tipteki araştırma Samsun'da Ondokuz Mayıs Üniversitesi'nde öğrenim gören öğrencilerde yapılmıştır. Çalışma grubunu fakültelerde öğrenci sayılarına göre ağırlıklandırılarak, tabakalı rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 1011 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri, 01.02.2015-01.07.2015 tarihleri arasında, araştırmacı tarafından bilgilendirilen sorumlu öğretim üyelerinin gözetiminde, sınıflarda dağıtılan demografik bilgiler, aile, arkadaş, çevre özellikleri, okul yaşantısı ile ilgili sorular, sigara, alkol kullanımı, sigara ve alkol dışında kalan maddelerin kullanımı ve tutumla ilgili bilgileri içeren anket formlarının uygulanmasıyla elde edilmiştir. İstatistiksel analizlerde Pearson Ki-Kare, Fisher testi, Hosmer Lemeshow Testi ve Binary Lojistik Regresyon modeli kullanılmıştır.Bulgular: Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğrencilerinin %19,2'sinin düzenli sigara kullandığı; çalışmada öğrencilerin alkol kullanma oranı yaşam boyu %39,0, son bir yılda %31,0 ve son 1 ayda %19,3; madde kullanma oranı yaşam boyu % 5,0, son bir yıl içinde % 3,0 ve son 30 gün içinde % 1,4 olarak bulunmuştur. Sigara, alkol, madde kullanımı erkeklerde, üniversiteye başlamadan önce en uzun süre il veya ilçede yaşayanlarda, sosyoekonomik düzeyi daha iyi olan öğrencilerde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05).Çekirdek ailesinde ve yakın çevresinde özellikle yakın arkadaşı tütün, alkol ve madde kullanımı olan öğrencilerde de tütün, alkol ve madde kullanım sıklığının daha yüksek olduğu saptanmıştır.Sonuç-Öneriler: Çalışma sonucunda Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanma sıklığı yakın zamanda diğer üniversitelerde yapılan çalışmalara göre daha düşük bulunmuş olsa da göz ardı edilemeyecek kadar yüksektir. Sigara, alkol ve madde gibi bağımlılık yapıcı maddelerin olumsuz etkilerinden korunmada en önemli faktör, henüz kullanılmaya başlamadan önce adölasanların ve gençlerin bu maddeleri denemelerini engellemektir. Bu maddeleri denemek için risk grubu oluşturan ortaöğretimin bilgilendirilmesine özellikle önem verilmeli, bu yaş grubunda çok önemli olan akran etkisi göz önünde bulundurulmalıdır.Anahtar Kelimeler: Üniversite öğrencileri, sigara, alkol, madde kullanımı

Introduction and aim of the study: Young generation constitutes the major percentage of the general population and the attitudes which have been a routine during youth can affect the whole life behaviors.Hence when constituting a healthy population,emphasis on younger generation is essential.The time period university education is a challenging experience for the teenagers who for the first time has to leave their family and try to struggle to prove themselves as an individual. During this time the teenage is open to new attitudes and life style changes while having stresses about the future unpredictability. Due to public health; smoking, alcohol usage and substance addiction in teenagers are the preventable problems. So, this study is done to evaluate the smoking, alcohol usage and substance addiction prevalance and the factors that affect the prevalance in preparatory and the first class student of the Ondokuz Mayıs University (Samsun/Turkey).Materials and Methods: Study is conducted in Ondokuz Mayıs University students and the method is designed as cross-sectional. Study group is weighted on the number of students in faculties,1011 students are selected for the study with the stratified random sampling method. Data has been collected between 01.02.2015-01.07.2015 via the researchers and responsible senior lecturers with using questionnaires. Questionnaires constitude the questions about demographic parameters,students' family and friendship stature, students' social and school environment, smoking,alcohol usage and any other substance addictions and student attitudes toward addiction. Statistical analyzes were done due to Pearson Chi-square Test, Fisher Test,Hosmer Lemeshow Test and Binary Logistic Regression Model.Results: Following results are observed in selected student group in Ondokuz Mayıs University. Regular smoking rate is %19,2, alcohol usage during the all life time is % 39,0, %31 during the last one year and %19,0 during one month;substance usage rate during the all life time is %5,0, during the last one year is %3,0, and during the last one month is %1,4. Smoking, alcohol usage and substance addiction rates are found to be highest in the male students, in the students who are coming from cities or countries that they lived longest and in students with socioeconomically high stature(p<0,05).Smoking,alcohol usage and substance addiction rates were found higher in those whose small family and close friendship have the same behavior.Conclusion: The study revealed that smoking,alcohol usage and substance addiction rates in students of Ondokuz Mayıs University are lower than other universities' relevant rates but again is not as low as to be ignorable. The easiest way to prevent the young generation from the harms of cigarette, alcohol and substance addiction is to avoid teenagers' first experience with these. In response to this aim education and information in secondary school students should be considered and peer influence on each other should be given attention.Key words: University students, smoking, alcohol,substance abuse