Alkolik babaların 18-24 yaşlarındaki çocuklarında stres kaynakları, stresle başaçıkma yolları, benlik saygısı ve uyum düzeyi

Abstract

271 ÖZET Bu çalışmanın ilk bölümünde, babası alkolik olan ve olmayan 18-24 yaşlarındaki gençler aile ortamlarındaki stres kaynakları, bu stres kaynaklarından etkilenme dereceleri, stresle başaçıkmada kullandıkları yollar, benlik saygısı ve uyum düzeyi açılarından karşılaştırılmalardır. Gençlerin aile ortamlarındaki stres kaynaklarını belirleyebilmek amacıyla önce Gençlerin Aile Sorunlarını Değerlendirme ölçeği (GASDÖ) geliştirilmiş ve geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak, kullanılabilir hale getirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, alkolik çocuklarının aile ortamlarında daha fazla stresle karşılaştıklarını ve bu streslerden daha fazla etkilendiklerini ortaya koymuştur. Alkolik çocukları aile ortamlarındaki bu stres kaynaklarıyla başaçıkarken kontrol grubundaki gençlere kıyasla problemin çözümü yoluna daha az, çaresizliğe ve alınyazısına sığınma yollarına ise daha fazla başvurmaktadırlar. Aynı zamanda alkolik çocuklarının benlik saygısı ve uyum düzeyleri de daha düşüktür. Çalışmanın ikinci bölümünde, alkolik çocukları272 açısından aile ortamındaki stres kaynakları ve bu streslerden etkilenme dereceleri ile stresle başaçıkmada kullanılan yollar, benlik saygısı ve uyum düzeyi arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Stresle uyum arasındaki ilişkilerde benlik saygısı ve başaçıkma yollarının ara değişkenler olarak rol oynadıkları görülmüştür. Ayrıca aile ortamındaki stres kaynakları (stresin objektif ölçümleri) ile diğer değişkenler arasındaki ilişkilerin, bu streslerden etkilenme derecesi (stresin sübjektif ölçümleri) ile diğer değişkenler arasındaki ilişkilerle çok benzer olduğu, dolayısıyla stres çalışmalarında objektif ya da sübjektif stres ölçümlerinden birinin kullanımının yeterli olabileceği ortaya çıkmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise, alkolik çocuklarının uyum düzeylerinin yordanmasında benlik saygısı, toplam stres puanı, otoriter-baskıcı tutum stres puanı, çaresizliğe sığınma, iyimser yaklaşım ve cinsiyet değişkenlerinin yordayıcı oldukları saptanmıştır. Benlik saygısının yordanmasında ise otoriter-baskıcı tutum, ilişkilerde sınırsızlık ve istismar, problemin çözümüne273 yönelme, alınyazısına ve çaresizliğe sığınma başaçıkma yolları ve gencin okuyor olması değişkenleri rol oynamaktadırlar.

274 SUMMARY In the first part of the study, 18-24 years old offsprings of alcoholic fathers are compared with the offsprings of non-alcoholic fathers. In order to be able to compare the family environment stressors and the degrees of being effected with these stressors, an instrument called `Family Problems Evaluation Scale for Young Adults` was developed and reliability and validity studies were held. The results indicate that, the offspring of alcoholics have more stressors in their family environments and they are also more effected by these stressors. The offspring of alcoholics use problem solving approach less, and helpless approach and seeking refuge in supernatural forces more, than the control group while coping with the family environment stressors. The self-esteem and adjustment levels of offsprings of alcoholics are lower than the offsprings of non-alcoholic fathers. In the second part of the study, the correlations between the amount and degree of family environment stressors with the ways of coping, self-esteem and275 adjustment levels, are examined. It is observed that ways of coping with stress and self-esteem are important variables which relate significantly to family environment stressors and adjustment level. On the other hand, the correlations between the family environment stressors (objective measurement of stress) and the other variables, and the correlations among the degrees of being effected with family environment stressors (subjective measurement of stress) and the other variables are almost the same, so it is concluded that either objective or subjective measures of stress can be used in stress studies. In the last part of the study, the results indicate that, the adjustment of offsprings of alcoholics are predicted by self-esteem, authoritarian-opressive attitude of parents, using helpless and optimistic approach in coping with stress and the sex variables. The self-esteem of offspring of alcoholics are predicted by the variables of authoratarian-opressive attitude of parents, intrusion and abuse in relations, problem solving approach, helpless approach and seeking refuge in fate as ways of coping with stress and the offsprings' continuing education.