Spontan subaraknoid kanama tanısı alan hastaların klinik ve radyolojik bulgularının retrospektif olarak değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Spontan subaraknoid kanama hastalarının retrospektif olarak incelenmesiyle elde edilen demografik, klinik ve radyolojik verilerin ulusal ve uluslararası literatür bilgileriyle birlikte değerlendirilerek, yeni veya benzer bulguların sunulmasıyla literatüre katkıda bulunmak amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: 2012-2017 yılları arasında Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi'ne başvurup spontan SAK tanısı alan 190 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların demografik özellikleri, başvuru şikayetleri, şikayetlerinin başladığı esnada bulunduğu durum veya aktiviteleri, bilinen kronik hastalıkları, geliş ve taburcu oluş esnasındaki Glaskow koma skoru, kliniklerdeki yatış süreleri, hastaneye başvuru esnasında çekilen bilgisayarlı tomografi görüntülemesinde mevcut kanamanın ayrıntılı değerlendirmesi, radyolojik ve klinik sınıflandırma değerleri, anevrizmaların yeri ve boyutu, tanı ve tedavi için uygulanan yöntemleri, klinik yatışı süresince ortaya çıkan komplikasyonları, LP ve EVD süreleri, ventrikülostomi ilişkili enfeksiyonlarda tedavi ve takip değerleri kayıt altına alınarak değerlendirildi.Bulgular: Hastaların daha çok 5, ve 6. dekatlarda başvurduğu ve ağırlıklı olarak kadın olduğu, yaş arttıkça mortalitenin arttığı, daha çok kış ve sonbahar mevsimlerinde, özellikle Ocak, Şubat ve Aralık aylarında başvuruların gözlendiği, en sık geliş semptomlarının baş ağrısı, ense-boyun ağrısı, kusma ve bilinç kaybı olduğu, geliş semptomu epilepsi ve şuur kaybı olan hastalarda mortalitenin belirgin şekilde arttığı tespit edildi. Hastaların semptomlarının en sık evdeyken başladığı ve daha çok istirahat halindeyken veya hafif yoğunlukta aktivite gerektiren durumlarda başladığı, hastalarda ek hastalık olarak en sık hipertansiyon gözlendiği ve mortaliteyi en çok arttıran ek hastalıkların hipertansiyon ve serebrovasküler ek hastalıklar olduğu tespit edildi. Başvuru sırasında yapılan skalalarda en sık Yaşargil Grade 2A, WFNSS Grade 1 ve Hunt&Hess Grade 2 olarak değerlendirildiği gibi hastanın GKS değeri ile mortalite arasında direk ilişki tespit edildi. Yatış süresi ortalama 17 gündü. Mortalite gözlenen hastalarda bu sürenin azaldığı fakat yoğun bakım yatış süresinin belirgin şekilde arttığı tespit edildi. Hastaların en sık Fisher Grade 2 ve 4 ile başvurduğu, %41 hastada ventrikül içi hemoraji, %22'sinde intraserebral hematom, %4.2 hastada ise subdural hematomun eşlik ettiği ve mortaliteyi 1.5-3 kat arası arttırdığı, anevrizma tespit edilen hastalarda sylvian, interhemisferik ve suprasellar sisternlerde; anevrizması olmayan hastalarda prepontin ve premedüller sisternlerde yoğun kan gözlenmiş ve hastalarda en sık AKomA (%39) anevrizması görüldüğü, OSA ve PKomA'nın ikinci ve üçüncü sıklıkla gözlendiği, hastaların %17'sinde ise multipl anevrizma görüldüğü tespit edildi. Ayrıca yatış süresinin ve mortalitenin cerrahi yapılan hastalarda endovasküler tedavi yapılanlara göre daha yüksek olduğu saptandı. Hastaların %31'inde klinik vazospazm, %44'ünde hidrosefali, %2'sinde epilepsi, %5'inde yeniden kanama, %26'sında hiponatremi ve %17'sinde hipernatremi görülürken, mortalite riskinde hipernatremi, hidrosefali, vazospazm ve epilepsinin 2.5-3.7 kat aralığında artışı saptandı. Hidrosefali hastalarının ¼'üne şant takılırken %89'unun klinik takibi süresince EVD'de takip edildiği, EVD takılanlarda mortalitenin arttığı, ortalama 14 gün takılı kaldığı, her 6 hastadan 1'inde VİE geliştiği ve ortalama 20 gün antibiyoterapi aldıkları tespit edildi. Tüm hastaların %20'sinde ise sistemik ek komplikasyonlar görüldü.Sonuç: Hastalardaki yaş ortalaması, cinsiyet oranı, cinsiyet-yaş oranı, genel mortalite ve yaş-mortalite oranı, geliş semptom tipleri ve sıklığı, hipertansiyon-mortalite ilişkisi, antikoagülan veya antiagregan ilaç-mortalite ilişkisi, klinik sınıflandırmalar-mortalite ilişkileri, hastaların ortalama yatış günü, cerrahi-endovasküler tedavi yatış süreleri, Fisher-mortalite ilişkisi, intrakranial sisternler ile anevrizma (+) ve (-) SAK arasındaki ilişki, anevrizma yerleşim yeri sıklıkları, intraserebral hematom sıklığı ve mortalitesi, anevrizma tedavisi komplikasyonları, vazospazm sıklığı ve mortalitesi, epilepsi mortalitesi, anevrizma çapı-mortalite ilişkisi, hipo-hipernatremi sıklığı ve mortalitesi, EVD ve takibinde şant takılma oranları, LP sıklığı ve VİE etkenleri gibi elde edilen sonuçlar genel literatür verileri ile benzer oranlarda tespit edilmiştir. Ventrikül içi kanama oranı, VİE oranı, acinetobacter enfeksiyonu ve anevrizma cerrahisinin endovasküler tedaviye göre mortalite oranında literatüre göre daha yüksek ve sık olarak görüldüğü saptanmıştır. Ayrıca epilepsi sıklığı ve şant takıldığı esnadaki BOS mikroskopi ve biyokimya parametrelerinde literatüre göre daha düşük değerler tespit edilmiştir.

Introduction and Purpose: A retrospective analysis of spontaneous subarachnoid hemorrhage patients and the demographic, clinical and radiological data of the patients were collected and compared with other national and international data. With the data obtained from the study are intended to contribute to the literature.Material and Method: Between the years of 2012-2017, 190 patients with spontaneous SAH were included in the study as a result of applying to the Neurosurgery Department of Samsun Ondokuz Mayıs University. Demographic characteristics of patients, complaints, the circumstances or activities at the time the complaints begin, chronic diseases, Glaskow coma score during arrival and discharge, duration of hospitalization in clinics, detailed evaluation of the bleeding present in computed tomography imaging during hospital admission, radiological and clinical classification values, location and size of aneurysms, methods used for diagnosis and treatment of aneurysm, complications arising during clinical admission, LP and EVD times, treatment and follow-up values in ventriculostomy-associated infections were recorded and evaluated.Findings: In this study, patients mostly refer to the 5th and 6th decades and are predominantly female, mortality increased as age increased, rising admission during the winter and autumn seasons and during January, February and December, the most common symptoms were headache, nuchalgia, vomiting and loss of consciousness and the onset symptom is the marked increase in mortality in patients with epilepsy and unconsciousness is detected. The symptoms of patients begin most often at home and begin more often at rest or in situations requiring light intensity activity and hypertension was the most frequent complication in patients and hypertension and cerebrovascular diseases were the most common diseases that increased the mortality rate. In addition, it was determined that there was a direct correlation between the arrival GCS value and mortality and the most frequent application was as Yaşargil Grade 2A, WFNSS Grade 1 and Hunt&Hess Grade 2. Patients were hospitalized for an average of 17 days and it was found that patients in patients with mortality decreased, but the duration of intensive care hospitalization was significantly increased. Patients most frequently referred to Fisher Grade 2 and 4, 41% inpatients with intraventricular hemorrhage, 22% with intracerebral hematoma, and 4.2% with subdural hematomas and between 1.5 and 3 folds on mortality, more intense blood was observed in sylvian, interhemispheric and suprasellar cisterns than aneurysm (-) patients in aneurysm (+) patients, whereas reversal was observed in prepontine and premedullary cisterns, AComA (39%) were the most frequent aneurysms in the patients, MCA and PComA were observed in the second and third frequent cases, and 17% of the patients had multiple aneurysms. In addition, the duration of hospitalization and mortality were higher in patients undergoing surgery for aneurysms compared with endovascular treatment. In 31% of patients had clinical vasospasm, 44% had hydrocephalus, 2% of epilepsy, 5% of re-bleeding, 26% hyponatremia, 17% hypernatremia observed and 2.5-3.7 fold increase in hypernatremia, hydrocephalus, vasospasm and epilepsy in mortality risk. While shunting 1 in 4 of hydrocephalus patients, 89% were followed up in EVD during clinical follow-up, Increased mortality during EVD insertion, an average of 14 days stayed plugged, one in every 6 patients developed ventriculostomy related infection (VRI) and received an average of 20 days of antibiotherapy.Results: The mean age of patients, sex ratio, sex-age ratio, overall mortality and age-mortality ratio, type of symptoms and frequency of occurrence, hypertension-mortality relationship, anticoagulant drug-mortality relation, clinical classification- mortality relationships, the relationship between intracranial cisterns and aneurysm (+) and (-) SAH, frequency of aneurysm location, intracerebral hematoma frequency and mortality, complications of aneurysm treatment, vasospasm frequency and mortality, epilepsy mortality, aneurysm diameter-mortality relation, hypo-hypernatremiemia frequency and mortality, EVD and follow-up shunt rates, LP frequency and factors of VRI were obtained at similar rates to general literature data. Intraventricular hemorrhage rate, VRI ratio, acinetobacter infection and the mortality rate of the aneurysm surgery according to endovascular treatment was higher and more frequent than the literature. In addition, epilepsy frequency and CSF microscopy and biochemical parameters during shunt insertion lower values than the literature were found.