Endodontik teşhiste farklı ağrı tanımlayıcılarının, klinik ve radyografik bulguların birbiri ile ilişkisi

Abstract

Pulpa ve periapikal dokulardaki inflamasyon ve enfeksiyon varlığını değerlendirerek, endodontik teşhişe ulaşmak için, klinik, radyografik bulgulara ve hastanın rapor ettiği ağrı anamnezine ihtiyaç duyulmaktadır. Klinik, radyografik bulguların ve hastanın ağrı tanımlamasının birbirleri ile olan ilişkisi tam bilinmemektedir. Bu çalışma ile, hasta tarafından rapor edilen ağrı tanımlayıcılarının, klinik ve radyografik bulgularının birbiri ile olan ilişkisini irdelemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, endodonti acil kliniğine diş ağrısı ile başvuran 228 hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Soğuk testi, elektrikli pulpa testi, perküsyon hassasiyeti, ısırma testi, palpasyon gibi klinik muayeneler ve radyografik inceleme, kalibre edilmiş endodonti uzmanları tarafından toplanmıştır. 20 farklı ağrı tanımlayıcısı ve VAS skalasına göre ağrı tanımlayıcılarının şiddeti sözlü olarak hastalardan toplanmıştır. Elde edilen veriler istatistiksel olarak karşılaştırılmış olup, bu amaçla 2 yönlü varyans analizi, ve ki kare testi kullanılmıştır. İstatistiksel olarak hiçbir ağrı tanımlayıcısı vitalite ve perküsyon interaksiyonu açısından anlamlı bulunmamıştır (p<0,05). Mevcut ağrı, en şiddetli ağrı, fonksiyonda, fonksiyonda değilken ağrı, ışınsal tarzda yayılan, zonklar, çiğnerken ya da ısırırken ve de soğuk yerken ya da içerken ağrının şiddeti perküsyon hassasiyeti pozitif olan hastalarda istatistiksel olarak anlamlı derecede fazla bulunmuştur (p<0,05). Atar tipteki ağrının şiddeti vitalitesi pozitif olan hastalarda anlamlı derecede fazla bulunmuştur (p<0,05). Mevcut diş ağrısı için ağrı kesici kullanımı, radyolusensi varlığı ve ısırma testine pozitif yanıt verme yüzdesi gruplar arasında istatistiksel olarak farklı bulunmuştur (p<0,05). Dört farklı preoperatif ağrı değerlendirmesinin, zonklar, ışınsal tarzda yayılan, çiğnerken ya da ısırırken ve de soğuk yerken ya da içerken ağrının perküsyon hassasiyeti pozitif olan hastalarda daha şiddetli hissedilmesi, hastaların perküsyon hassasiyeti gelişmesi ile ağrıyı daha şiddetli deneyimlediğine işaret edebilirken; bu durumda santral sensitizasyonun ve daha ileri inflamatuar süreçlerin meydana geldiğini de işaret edebilir. Atar tipteki ağrının vitalitesi pozitif hastalarda daha şiddetli deneyimlenmesi pulpa kaynaklı ağrının kendine has özelliklerinden kaynaklanıyor olabilir ve de nöropatik ağrı karakteristiğini yansıtıyor olabilir. Detaylı ağrı anamnezi, hem endodontik teşhisi geliştirebilirken; detaylı ağrı anamnezinin, klinik ve radyografik bulguların birbirleri ile olan ilişkisi, pulpal ve periapikal hastalıkların ağrı biyolojisi konusunda fikir verebileceğine işaret etmektedir.

Endodontic diagnosis relies on the interpretation of clinical testing, radiographic imaging and patient reported pain description in order to assess pulpal and periapical infection and inflammation. The relationship between clinical and radiographic information and patient reported pain description is largely unknown. The aim of this study is to evaluate the interrelationship of clinical, radiographic findings and patient reported pain description in endodontic diagnosis. 228 patients referred to endodontic emergency, with odontogenic pain complaint were included in the study. Their clinical testing (cold test, EPT, percussion, palpation, bite test) and radiographic examinations were performed by calibrated endodontic examiners. 20 different pain descriptors and their intensity with VAS scale were obtained verbally. In order to analyze the data, two-way ANOVA and chi-square tests were performed. No significant interaction effects were identified (p<0.05). Patients experiencing toothache with hypersensitivity to percussion reported higher levels of current pain, worst pain, pain at rest, pain at function, radiating and throbbing pain, as well as pain when chewing, or with exposure to cold, than those normally sensitive to percussion (all p<0.05). By contrast, patients experiencing toothache from a tooth with a vital pulpal status reported higher levels of shooting pain (p<0.05). Frequency of pain medication use, presence of radiolucency and positive bite test results were significantly different among groups (p<0.05). Current pain, worst pain, pain at rest, pain at function, radiating, throbbing, and evoked pain are associated with percussion sensitivity could point out that development of percussion sensitivity may increase patient's pain experience and could reflect central sensitization or more advanced inflammatory processes. Shooting pain is more prominent in odontalgia patients with a vital pulp diagnosis, and may be a unique feature of pulp mediated pain and may reflect neuropathic pain characteristics. Detailed pain history may ameliorate endodontic diagnosis. Also, the relationship between vitality and percussion with detailed pain history, clinical and radiographic findings may distinguish the underlying biological pain mechanisms in different stages of the disease.