Ankara`da bulunan ağız ve diş sağlığı merkezlerinde çalışan diş hekimlerinde kas iskelet sistemi yakınmaları ve etkileyen faktörler

Abstract

Diş hekimlerinde görülen mesleğe bağlı kas-iskelet sistemi yakınmaları morbidite, yaşam kalitesi, iş gücü kayıplarına neden olması ve korunmanın mümkün olması nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu çalışmada Ankara'da bulunan Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinde çalışan diş hekimlerinin kas-iskelet sistemi yakınmaları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipte epidemiyolojik bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinde çalışan 452 diş hekimi oluşturmaktadır. Veriler gözlem altında anket, Genişletilmiş Nordic Kas İskelet Anketi doldurulması ve Hızlı Maruziyet Değerlendirme için gözlem uygulaması şeklinde araştırmacı tarafından Aralık 2010-Mayıs 2011 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya katılan 426 diş hekiminin %27,7'si erkektir. Katılımcıların yaş ortalaması 40,2±6,6 yıldır. Araştırmaya katılan diş hekimlerinin kas-iskelet sistemi yakınma sıklığı son 12 ay içinde %94,4, son bir ay içinde %89,0, anketin yapıldığı gün %64,3'tür. Son 12 ay içinde kas-iskelet sistemi yakınması sıklığı en fazla sırt bölgesinde (%71,1) daha sonra sırasıyla boyun bölgesinde (%70,6) ve bel bölgesinde (%61,7) olmuştur. Son bir ay içinde kas iskelet sistemi yakınmaları sıklığı kadınlarda (p=0,025), egzersiz/spor yapmayanlarda (p=0,006), tanı konmuş kas iskelet sistemi hastalığı olanlarda (p=0,005), günlük hayatta kas iskelet sistemine yük getiren faaliyetler yapanlarda (p=0,001) daha fazladır. Eğilir pozisyonda ara sıra çalışmanın sürekli çalışmaya göre son bir ay içinde ağrıya karşı; üst ekstremite bölgesinde 2,8 kat, sırt/bel bölgesinde 3 kat, boyun/omuz bölgesinde 2,5 kat daha koruyucu olduğu saptanmıştır. Ayakta ara sıra çalışmanın sürekli çalışmaya göre son bir ay içinde ağrıya karşı alt ekstremite bölgesinde 2 kat daha koruyucu olduğu saptanmıştır. Hızlı Maruziyet Değerlendirme ölçeğinden alınan puanların değerlendirilmesi sonucunda bel açısından en riskli işler; cerrahi diş çekimi ve protez kesimdir, omuz/kol açısından en riskli işler; cerrahi diş çekimi ve dolgu, el bileği/el açısından en riskli işler; cerrahi diş çekimi, kanal tedavisi ve protez kesim, boyun için en riskli işler; cerrahi diş çekimi, dolgu, kanal tedavisi olarak saptanmıştır. Diş hekimlerinin yaptıkları iş, çalışma pozisyonları ve yaşam tarzlarına ilişkin mesleki risk algısını ve davranış değişikliğini sağlayacak hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi faydalı olacaktır.Anahtar sözcükler: Diş hekimliği, Kas-iskelet sistemi rahatsızlığı, Nordic Kas İskelet Anketi, Hızlı Maruziyet Değerlendirme

Because the musculoskeletal system complaints due to occupational disease of dentists cause significant morbidity, loss in quality of life and work loss and prevention of these complaints is possible, it?s an important public health problem. In present study the musculoskeletal system problems of dentists working in Oral and Dental Health Centers in Ankara and factors affecting these complaints were investigated. This was a cross sectional epidemiologic study. The study population was composed of 452 dentists working in Oral and Dental Health Centers in Ankara. The data was collected by the investigator between December 2010-May 2011 in the form of a survey, Extended Nordic Musculoskeletal questionnaire and observation for Quick Exposure Check. Of 426 dentist involved in study 27.7% were male. Mean age of participants was 40,2±6,6 years. Musculoskeletal system complaints among the dentists participated in the study were 94.4% in last 12 months, 89.0% in last month and 64.3% in the day of questionnare. İn the last 12 months the prevelance of musculoskeletal system complaints were most frequently seen at upper back region (71.1%), neck region (70.6%) and low back region (61.7%), respectively. The frequency of musculoskeletal system problems in the last month was higher among females (p=0.025), in individuals who didn?t exercise (p=0.006), in individuals who were diagnosed with musculoskeletal system disease previously (p=0.005), in individuals who brought extra load in daily activities to his musculoskeletal system (p=0.001). It?s found that working in bending position intermittently compared to permenantly was more protective against pain in the last month at upper extremity region by 2.8 fold, at upper back/low back region by 3 fold, at neck/shoulder region by 2.5 fold. It?s found that working in upright position intermittently compared to permanently in the was more protective against pain in the last month at lower extremity region by 2 fold. By the evaluation of Quick Exposure Check scores most risky works for back region were surgical tooth extraction and prosthesis cutting, for shoulder/arm regions most risky works were surgical tooth extraction and filling, for wrists/hands regions most risky works were surgical tooth extraction, root treatment and prosthesis cutting, for neck regions most risky works were surgical tooth extraction, filling and root treatment. Arrangement of in service training to establish occupational risk perception and behavioural changes against job work, working position and lyfe style of dentists will be useful.Key words: Dentistry, musculoskeletal disorders, Nordic Musculosceletal Questionnare, Quick Exposure Check