GIS based multiple criteria decision support system for urban planning problems in Gaziantep

Abstract

ÖZCBS TABANLI ÇOK KRİTERLİ KARAR DESTEK SİSTEMİGELİŞTİRİLMESİ, GAZİANTEP İLİ ŞEHİR BÖLGEPLANLAMASINDA UYGULAMASIÇAĞŞIR, HasanYüksek Lisans Tezi, Endüstri Mühendisliği BölümüTez Danışmanı : Doç. Dr. Adil BAYKASOĞLUYardımcı Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Hamza GÜLLÜTemmuz 2005, 86 sayfaYeni yerleşim yerinin bulunması endüstri mühendisliğinin ana uygulamaalanlarından biridir. Servis yerleşim yeri problemi çok kriterli ve çok alternatiflidir.Bu nedenle bu tür problemlerin çözümleri zordur. Coğrafik bilgi sistemi(CBS) böylezor problemlerin çözümünde bazı kolaylıklar sağlamaktadır. Bu tezde, şehir bölgeplanlama problemleri için coğrafik bilgi sistemi tabanlı çok kriterli bir karar desteksistemi geliştirilmiştir. Geliştirilen sistem Gaziantep ilinde üç örnek üzerindeuygulanmıştır.Yapılan çalışmada, şehir bölge planlama problemlerinden olan kuruluş yerleşim yerive sayısının belirlenmesi ile ilgili olarak; hastane yerleşim yeri, supermarket yerleşimyeri ve polis istasyonlarının dağılım düzeyi problemleri incelenmiştir. Hastaneyerleşim yeri problemi için çok kriterli karar destek sistemi araçlarından analitikhiyerarşi prosesi (AHP) CBS ile birlikte uygulanmıştır, bu amaçla Visual Basic veMapBasic kullanılarak bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Supermarket yerleşimyeri belirleme problemin de ise basit ağırlıklandırma yöntemi (BAY) CBS'neentegre edilmiş, geliştirilen yöntem Visual Basic kullanılarak yazılan bir bilgisayarprogramıyla desteklenmiştir. Son olarak, takım kapsama algoritması (KKA) ve CBSmodel alınarak Visual Basic'de bir bilgisayar programı geliştirilmiş ve polisistasyonlarının sayısı ve yeri bu programla belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Coğrafik Bilgi Sistemi, Küme Kapsama Algoritması, AnalitikHiyerarşi Prosesi, Çok kriterli Karar Destek Sistemleri, Tampon Analizi, BasitAğırlıklandırma Yöntemi.iii

ABSTRACTGIS BASED MULTIPLE CRITERIA DECISION SUPPORTSYSTEM FOR URBAN PLANNING PROBLEMS IN GAZIANTEPÇAĞŞIR, HasanM. Sc. in Industrial EngineeringSupervisor: Assoc. Prof. Dr. Adil BAYKASOĞLUCo-Supervisor: Assist. Prof. Dr. Hamza GÜLLÜJuly 2005, 86 pagesFinding new service facility location is one of the main applications of industrialengineering. Service facility location problem has multiple criteria and multiplealternatives. Therefore, the solutions of such problems are difficult. GeographicInformation System (GIS) provides some easy ways to solve such difficult problems.In this thesis, a multiple criteria decision support system based on the GeographicInformation Systems is developed facility location type urban planning problems.The developed system is applied to three different urban planning location problemsin Gaziantep.Three different urban planning problems are investigated in this study: determinationof locations for hospitals in Gaziantep, determination of locations for supermarketsin Gaziantep, and determination of locations and the numbers of the police stationsin Gaziantep. In the first case, Analytic Hierarchy Process (AHP) is integrated withGIS to determine alternative places in which hospitals can be established and toselect the best place for the hospital. A computer program is developed for thatpurpose by using Visual Basic and MapBasic programming languages. In the secondapplication supermarket location problem is studied by using simple additiveweighting method (SAW) and GIS. In the third case, Set Covering Algorithm(SCA)is used with GIS for determination of locations and number of the police stations inGaziantep. The problem is solved by means of a computer program developed byVisual Basic.Keywords: Geographic Information Systems (GIS), Decision Support Systems,Multicriteria Decision Support System, Set Covering Algorithm, Buffer Analysis,Analytic Hierarchy Process (AHP), Simple Additive Weighting Method (SAW).ii