Aile hekimlerine yönelik ofis spirometresi ve peak flow metre kullanma eğitimi hazırlanması ve etkinliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada aile hekimlerinin spirometre ve peak flowmetre ile ilgili eğitim alarak ilgili hastalıklara yaklaşımda yeterlilik kazanmaları hedeflenmiştir. Bu tez çalışmasının sonunda oluşturulacak eğitim materyali, mezuniyet öncesi ve sonrası aile hekimliği eğitim müfredatında kullanılabilecektir. Ayrıca bu çalışmanın aile hekimleri için bir klinik uygulama rehberi niteliğinde olması beklenmektedir. Böylece aile hekimliği uygulamasında KOAH ve astım gibi önemli hastalıkların tanı, tedavi ve takibi daha başarılı olacaktır. Çalışmanın dolaylı hedefleri olarak sağlık kaynaklarının daha etkili bir biçimde kullanılması ve sağlık çıktılarının iyileşmesi gösterilebilir.Yöntem: Araştırmaya katılmayı kabul eden aile hekimlerine sağlık hizmeti sunumu aksamayacak şekilde, katılımcılara uygun zamanlarda, en çok 20'şer kişilik gruplar halinde önceden hazırlanmış, özgün içerikli teorik ve pratik eğitim içeren bir günlük kurs programı uygulandı. Kurs öncesi ve sonrasında kursiyerlere program içeriğine yönelik 20 soruluk bir test uygulandı. Eğitimin değerlendirilmesi amacıyla katılımcılardan kurs sonunda yazılı ve sözlü geribildirim alındı.Çalışmamızda verilerimiz SPSS ile analiz edildi. Tanımlayıcı istatistiklerde kategorik veriler için sayı ve yüzde; numerik veriler için duruma göre ortalama (± standart sapma) veya ortanca (en az, en çok değer) sunuldu. Numerik değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Histogram grafiği ile incelendi. Hipotez testleri olarak Bağımlı gruplarda t Testi, Student t testi, Mann-Whitney U testi, tek yönlü ANOVA ve Ki Kare testleri kullanıldı. İstatistiksel olarak anlamlık değeri p<0,05 kabul edildi. Ön test ve son testin madde analizleri Sınavmatik© programı ile yapıldı.Bulgular: Eğitime toplam 115 hekim katıldı. Eğitime katılanların %68,7'si (n=79) erkek, %31,3'ü (n=36) kadınlardan oluşmaktaydı. Katılımcıların yaş ortalaması 35,48±7,15 yıl idi. Katılımcıların %68,7'si (n=79) il merkezinde, %31,3'ü (n=36) ilçelerde çalışan aile hekimleriydi. Kalımcılar ortalama 10,41±6,83 yıldır atılımcıların haftada ortalama baktığı hasta sayısı 189±103,48 (Ortanca 170; min. 0; max. 700); haftada ortalama baktığı KOAH veya astım hastası sayısı 11,9±12,2 (Ortanca 10; min. 0; max. 75) idi. Katılımcılar ön testten ortalama 40,39±12,8; son testten ortalama 75,22±11,12 puan aldılar. Eğitimler, ilk 4'ü il merkezinde, son 6'sı de ilçelerde olmak üzere toplam 10 kursta tamamlandı.Çalışmamızın en önemli çıktısı tüm katılımcıların eğitim öncesi ve sonrası ortalama puanları arasındaki değişiklikti. Bu açıdan bakıldığında eğitim sonunda yapılan son testteki ortalama puanlar ön testteki ortalama puanlardan anlamlı yüksek bulundu (t=-24,851; p<0,001; %95 GA: [-37,050; -24,851] ). Katılımcıların hekimlik yaptıkları yıl ile ön test puanları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinde Pearson korelasyon analizi kullanıldı ve negatif yönde anlamlı zayıf bir korelasyon bulundu (r=-0,310; p=0,001).Aile hekimlerine verilen eğitim 13 soruluk eğitimi değerlendirme formu ile değerlendirildi. Değerlendirmede hekimlerin memnuniyeti 1'den 5'e kadar numaralar ile ölçüldü. Değerlendirmede ortalama memnuniyet 4,81±0,29 olarak görüldü.Sonuç: Solunum fonksiyon testleri ülkemizde birinci basamakta çalışan aile hekimleri tarafından etkin kullanılmamaktadır ve yine yetersiz eğitimlerden dolayı spirometrik sonuçlar doğru değerlendirilememektedir. Hazırlanan eğitim programının hekimlerin bilgi düzeyini artırdığı saptanmıştır. Bu kursların yaygınlaştırılmasıyla solunum hastalıklarının tanısının kolaylaşması, tedavisinin daha bilinçli yapılması, sağlık kaynaklarının daha etkili bir biçimde kullanılması ve sağlık çıktılarının iyileşmesi beklenebilir.

Aim: This study aimed to provide a course on using office spirometry and peak flowmetry for family physicians and helping them become competent in approaching respiratory. The educational material developed at the end of this thesis may be used in the curricula of undergraduate and graduate medical education. Additionally, this work is expected to serve as a clinical practice guideline for family physicians. By this way, it will be easier to diagnose, treat, and follow-up important diseases such as COPD and asthma in family practice. As indirect objectives of this study, we may mention improving health outcomes and more effective use of health resources.Methods: A one-day course with unique content was administered to family physicians in groups consisting of maximum 20 people at convenient times without interfering with their service provision. A 20-item test covering the educational content was applied to the participants before and after each course. Oral and written feedback was taken from the participants to evaluate the course program.Data was analyzed using the SPSS software. As descriptive statistics, categorical variables were presented as n and percentage while numerical variables were summarized as mean (± standard deviation) or median (min., max. values) as indicated. Normal distribution of the numerical variables was checked with histogram graphs. As hypothesis tests we used paired samples t test, Student t test, Mann-Whitney U test, one-way ANOVA, and the Chi Square tests. Statistical significance level p was set to <0.05. Item analysis of the pre-and post-test were done with the Sınavmatik© software.Results: Total 115 family physicians joined the study. Of the participants, 68.7% (n=79) were males and 31.3% (n=36) were females. Mean age of the participants was 35.48±7.15 years. 68.7% (n=79) of the participants were living in the city center while 31.3% were from the districts. They were practicing asphysicians for an average of 10.41±6.83 years. Participants were seeing in average 189±103.48 (median 170; min. 0; max. 700) patients per week from which 11.9±12.2 (median 10; min. 0; max. 75) were COPD or asthma patients. Pretest and posttest scores were 40.39±12.8 and 75.22±11.12 respectively. The courses were finished after 10 sets of trainings; four being conducted in the city center and remaining six in the districts.Primary outcome of the study was the difference in the mean test scores before and after the trainings. From this perspective, there was a significant difference (t=-24,851; p<0,001; %95 CI: [-37,050; -24,851]. The relationship between the duration of practice as a physician and pretest scores was analyzed with the Pearson correlation analysis, which showed a significant but weak correlation (r=-0,310; p=0,001).The course program was evaluated by the participants using a 13-item feedback form. Questions were scored using a Likert scale ranging from 1 to 5. Mean satisfaction from the course was calculated as 4.81±0.29.Conclusion: The utilization of respiratory function tests in Turkey is not sufficient and also the interpretation of spirometric test results is not adequate due to lack of knowledge. The course program was efficient in improving the knowledge of participating physicians. Extending this kind of courses to all family physicians might be useful in facilitating the diagnosis of respiratory diseases, enabling more conscious diagnoses, and possibly more efficient utilization of the health resources leading to better health outcomes.