Elazığ`daki özürlü çocukları olan anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının normal çocuklu anne babalarla karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

HL4. ÖZET Bu çalışmanın amacı, özürlü çocuğu bulunan ailelerin kendi aile işlevlerini algılama biçimleri ve çocuklarına karşı tutumları ile, aile işlevlerinin özürlü çocuğu olmayan aileler ile karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Araştırmada aile işlevlerine ilişkin değerlendirmeler ile ailenin, çocuğun, sosyal, psikolojik ekonomik ve demgrafik özellikleri arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, özürlü çocuğu bulunan ailelere, verilecek psikolojik hizmetlerin, hangi önceliklere göre verilebileceği konusunda yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Yaklaşık deneysel (Quasi Experimental) bir araştırma olarak değerlendirilebilecek bu çalışmada, örnek grubu, 1994-95 öğrenim döneminde, Elazığ'da ilk öğrenim sürecinde olan ve özel eğitim gören altsınıftaki 3 1 öğrencinin aileleri ve yine aynı öğrenim yılında Elazığ'da hizmet veren özel rehabilitason merkezindeki 19 çocuğun aileleri oluşturmaktadır. Kontrol grubu ise, yine benzer yaş grubunda ve normal sağlıklı çocuğu olan, benzer sosyo-ekonomik koşullar ve çevredeki 30 çocuğun ailelerinden oluşmuştur. Araştırmada deney ve kontrol grubunu oluturan aileleri tanımak üzere sosyo, demografik bilgilerin yer aldığı bir `anket formu` aile işlevlerini değerlendirmek, sağlıklı veya sağlıksız olduğunu saptamak üzere de `Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, ailenin sosyo-ekonomik ve demografik özelliklerinin, aile işlevlerinin aîgilanmasına etkisi özürlü çocuğa sahip olan ailelerde sınırlı olmakla birlikte, önemli saptamıştır. Ebeveynin öğrenim düzeyi ile duygusal tepki verebilme problem çözme, rol ve davranış kontrolü işlevleri arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Ebeveynin öğrenim düzeyi yükseldikçe, özürlü-çocuğa sahip anne babaların karşılıklı duyguların ve davranışların daha uygun ifade edilebildiğini ve anne babanın kendi rollerine karşı daha duyarlı olduklan saptanan önemli bulgular arasındadır. Çocuğun yaşı, cinsiyeti, özrünün doğuştan yada sonradan oluşu, nedeniyle, aile işlevleri arasında önemli bir etkileşim saptanmamıştır. 77Anne babanın çocuklarına karşı tutumları ile aile işlevlerini algılama biçimleri arasında anlamlı istatistiksel (ilişki saptanmıştır. Çocuklarını kabul eden ve çocuğuna uygun davranış kalıplan geliştiren ailelerin aile işlevlerini de daha sağlıklı algıladıkları araştırmanın en önemli bulgusudur. Sonuç olarak, özürlü çocuğa sahip olan ailelerin istatistiksel açıdan anlamlı bir farkla, çocuklarına karşı nasıl davranacaklarım bilemediklerini, zaman zaman, pişmanlık, suçluluk, yılgınlık, tahammülsüzlük ve isimlendiremedikleri duygularının olduğu gözlenmiştir. Bu duygular içindeki ailenin aile işlevlerinde sağlıksız algıladıkları gözlenmiştir. Bu nedenlerden dolayı ailenin çocuğuna karşı daha olumlu tutumlar geliştirmesi yönünde prefesyonel yardıma ihtiyaçlarının olduğu sonucuna vanlabilmektedir. 78

III.5. SUMMARY The purpose of this study is to observe the way of perception of the family functions of the families that have handicapped children, and to compare their attitude towards their children and their families functions with the families that have normal children. In this study, the evaluations dealing with the family functions and the relationship between family and child's social, psychological, economic factors and the demographic factors have been analysed. The data obtained from this study is considered to be helpful in discerning what psychological service will be given to the families that have handicapped children. In this quasi experimental study, the sample group consists of the families of 31 children at the lower class of a special education preiod, in the academic year of 1994 and 1995 in Elazığ, and the families of the 19 children at the special Rehabilitation Center in the same academic year in Elazığ. The control group consists of the families of 30 children who were normal and healthy at the similar socio-economic level in the same age-group. For this study, a questionnaire based on the social and demographical knowledge was given both to the experimental group and to the control group and Family Assesment Device (FAD) has been used as a data collection device to evaluate the family functions whether they are healry or not. According to the findings of this study, the socio-economic and demographic features that effect the perception of family functions has played an important role although it has been limited for the families that have handicapped children. There has been a significant relation ship between the parent's educational level and effective responsiveness, problem solving role and the behaviour control functions. As teh parent's educational level has increased the parents who have handicapped children discussed their emotions and behaviour more appropriately and the parents have become more sensitive to their roles. The child's age, sex and the defects whether it is innate or not, have not had a great influence on them. A significant statistical relationship has been observed betwenn the attitude 79of parents towards their children and the way of perceiving behaviour of the family functions. The families that accepted their children and devoloped appropriate behaviour patterns for their children have percevied the family functions in a healthy way. To sum up, from the statistical point of view, the families that have handicapped children did not know how to behave towards their children. They sometimes felt regret, quilt, fear, impatience and other kinds of feelings. The families with these feelings have perceived the family functions unhealthily. It has been concluded that the families need professional help in developing more positive attitude towards their children. 80