Haliloğlu Ali`nin Yusuf ve Zeliha kıssası

Abstract

Bu çalışma bir Giriş ve üç bölümden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde mesnevilere genel bir bakış ve yüzyıllara göre Türk Mesnevileri incelendi. Burada mesnevilerin Tarihi gelişimi, Düzenleniş biçimi, dil ve anlatım Özellikleri anlatıldı. Mesnevilerde kullanılan motifler ve en çok kullanılan Kalıplara da yer verilerek Giriş bölümü tamamlandı. Birinci Bölümde Tevrat ve Kur'an'da Yûsuf Kıssaları farklarıyla birlikte ele alındı. Sonra sırasıyla Müslüman Şark Edebiyatında, Arap, İran ve Türk Edebiyatlarında Yûsuf ve Zelîha Kıssaları anlatıldı. Türk Edebiyatında Yûsuf ve Zelîha Kıssaları incelirken Ali, Kırımlı Mahmud, Haliloğlu Ali, Şeyât Hamza, Aksaraylı Mahmut, Şule Fakih, Ahmedî, Rabgûzî, Hamzavî ve Erzurumlu Darîr'in eserleri tanıtıldı. İkinci Bölümde çalışmanın asıl konusu olan Haliloğlu Ali'nin Hayatı ve Eserleri incelendi. Haliloğlu Ali'nin Hayatından sonra eserlerinin Nüsha tavsifleri, eserlerinin muhtevası, dili, şekil özellikleri, iç yapısı anlatıldı. Burada olaylar meclislere göre özet nesre çevrilerek verildi. Sonra Hikayede Şahıs kadrosu, Mitler, Motifler, Dini, Ahlaki, Sosyal düşünceler, Duygu ve hayat öğeleri tanıtıldı. Bu bölüm daha sonra şair Ali, Haliloğlu Ali ve Aksaraylı Mahmud'un Yûsuf Kıssaları arasındaki farkları da devam ederek Sonuç ve Bibliyografya ile sona erdi. Üçüncü Bölüm ise, Metin kuruluşuyla ilgili açıklamalar ile başladı ve bu açıklamalardan sonra Transkripsiyonlu metin yazılarak tamamlandı. Burada Meclisler başlıklarla sırasıyla yazıldı. Mukaddime Onsekiz meclis ve Hatimeden sonra bu bölüm sona erdi. Bu çalışma İndeks ve Eklerle tamamlandı. Ekler kısmında mikrofilim yazışmalarının fotokopileri ve Haliloğlu Ali'nin eserinin orjinal Nüshalarından örnek sayfalar verildi. Haliloğlu Ali'nin Yûsuf ve Zelîha Kıssası, Kapak, İçindekiler, Kısatlamalar, Transkripsiyon, Roma rakamıyla X sayfa, Giriş ve diğer bölümler ise, 1-274 sayfa ve Ekler ile tamamlandı.

The present work which is submitted as a Ph.D thesis consists of an introduction and three chapters. In the introduction a general outlook of the Mesnevi genre is given and Turkish mesnevis according to the centuries are studied. In this respect the historical development of the mesnevis, their form of composition, charecteristics of language and narration were investigated. The introduction is ended with information on the motifs and frequently employed forms in mesnevis. In the first chapter the stories of Yûsuf in the Old Testament and in the Qur'an and the differences between them have been studied. Then the stories of Yûsuf and Zelîha in Eastern Muslim literature, Arabic and Persian literature and in Turkish literature have been investigated respectively. While working on the last topic works of Ali, Kırımlı Mahmut, Haliloğlu Ali, Şeyyat Hamza, Aksaraylı Mahmud, Şule Fakih, Ahmedî, Rabguzi, Hamzavi and Erzurumlu Darir have been described. In the second chapter our main subject Haliloğlu Ali's life and works have been studied. After presenting information on his life description of the manuscripts of his works have been made, and their contents, language, charecteristics of forms and inner formation have been studied. The events here have been narrated in a summary prose form in the order of original sections. At the end charecters, myths, motifs, religious, social and moral thoughts as well as imagionary elements which took place in the story have been presented. In the last part of this chapter differences between the Yusuf stories of Şair Ali, Haliloğlu Ali and Aksaraylı Mahmud. have been shown. This chapter is ended with a conclusion and a bibliography. The third chapter started with explanation on the structure of the text.Then transcribed text is given. The sections (majlis) are given with headings in the original order.There are eighteen sections and a conclusion. The thesis ends with an index and appendices of some sample pages from the manuscripts of Haliloğlu Ali's works. It comes to X+274 pages excluding the appendices. KEY WORDS: Yûsuf and Zelîha Haliloğlu Ali Mesnevi Turkish literature