Süleyman Nesib (Süleyman Paşazade Sami Bey) hayatı, edebi kişiliği, şiirleri

Abstract

1866 yılında İstanbul'da doğan Süleyman Nesib, dünyaya gözlerini yumacağı 1917 yılına kadar Türk sanat ve düşünce birikimleri ile verimlerine önemli katkılarda bulunarak yaşamıştır. Bu Türk büyüğü hakkında bilgi veren, kaynaklar birbirinin kopyası niteliğinde olup yüzeysel tanıtımdan öteye bilgileri içermemektedir. Süleyman Nesib'in Türk sanat ve düşünce dünyası içersinde doldurduğu yer ile kaynakların kendisine ayırdığı yer ve verdiği önem arasındaki orantısızlık bizi bu tezi seçmeye, bu ismi incelemeye yöneltti. Ayrıntılı ve kapsamlı bir çalışmaya başlamamızın tumei nedeni ve görünür amacı budur. Çalışmamızdaki ana kaynağımız (Süleyman Paşazade Sami Bey, Külliyât-ı Asar ve Ihtisâsât, Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, İstanbul 1336-1334- 1917.) künyeli kitap olmuştur. Bu kitapta Süleyman Nesib'in şiirleri, makaleleri, mektupları derli toplu ve bir sıra içersinde verilmiş; eş-dost ve sanat çevresinin ölümü ilgisi ile yazdığı yazılar ile ölümünü izleyen günlerde basında çıkan haberler de yine bu kitaba eklenmiştir. Çalışmaya Süleyman Nesib'in şiirlerini Türk abecesine aktararak başladık. Şiirlerdeki tematik yoğunlaşmayı ve konuları belirginleştirdikten sonra, çalışmamıza dii-üslûp ve şekil özelliklerini inceleyerek teknik bir nitelik ve uuıuı iqciiii/ r/a«_aı luııuıaya yuııBıuııv. ı_>u uo^ııKıcua Uuııurv incelemelerimizden elde ettiğimiz bulgulara, devrin ruhundan gelen yansımaları ve sanat çevresinin güncel-aktüel yorumlarını ekleyerek edebiyatçı kişiliğine ve hayatına dair başlıkları dökümledik. Şairin eser verdiği Servet-i Fünûn devri ile ilgili ve Yeni Türk edebiyatı bilim dalının temel eserlerine dönük olan bakış açımızla araştırmamızı daha bilimsel ve doyurucu boyutta ele almaya özen gösterdik. Mülkiye Mektebi yıllarında Recaizâde Mahmut Ekrem'in etkisiyle Yeni edebiyata yönelen Süleyman Nesib'in gençlik yıllarındaki klasik şiir denemeleri Eski edebiyatın izlerini taşır. Basılı ilk şiiri 1893 tarihini taşıyan Süleyman Nesib'in sanat hayatının asıl kırılma çizgisini karşılayan tarih 1896'dır. Bu tarihte Servet-i Fünün'a katılan Süleyman Nesib'in sanat yaşamının profesyonellik devresi başlamış olur. Tevfik Fikret etkisini gözlemlediğimiz bu devredeki şiirleri Servet-i Fünûn ekolünün disiplini ve sanat anlayışı içinde yazılmıştır. Türk edebiyatında Sone tarzını ilk kullanan isim olan Süleyman Nesib'in kültür kaynaklarını Fransız edebiyatı, Arapça ve Farsça bilgisiyle Doğu edebiyatları ve doğal olarak da Türk edebiyatının kayıtlı 2000 yıllık tarihî verimleri zenginleştirmiş, biçimlendirmiştir. Etiğe, estetiğe, imlaya, üslûba dair yazıları, eleştirmenlik yönü olan Süleyman Nesib'in bir diğer etkinlik alanı da mesleği ile örtüşen Eğitimci'liğidir. Türk entellektüelizminin bu seçkin ismi Türk Eğitim Tarihi'ne ait ilk kitabın da çevirmenidir. Süleyman Nesib şöhreti sevmeyen yaratılışı ile gölgede kalmış, gerçek değerinin ve olması gereken yerin uzağında durmayı seçmiştir. Tezimiz sözkonusu tarihsel yanılgıyı düzelterek, bu entellektüel seviyesi ve donanımı olan ismin Türk sanat ve düşünce dünyasındaki çizgilerini koyulaştırmayı prensip ve hedef edinmiştir.

Süleyman Nesib, who was born in 1666 in istanbul, lived by contributing significantly to Turkish art and thought accumulation and productivity up untill 1 91 7 when he died. Sources which provide information about this literary personality are no more than replication of each other and not far from being superficial information providers. The relative imbalance between the actual place of Süleyman Nesib in Turkish art and thought sphere and coverage given to him directed us to choose this thesis. The main reason to choose this title is to provide a detailed account of his life and literary personality and poems. Our main source in this study is the book titled `Süleyman Paşazade Sami Bey, Külliyat-ı Asar ve Ihtisasat, Evkaf-ı Islamiye Puplication, İstanbul 1336-1334- 1917`, Süleyman Nesib's poems, articles and letters are puplished in this book in an orderly fashion; news emerged in newspapers following his death and memorial writtings of his friends are also included in the above named book. This study starts with transcribing Süleyman Nesib's poems to the new Turkish alphabet. With regard to thematic intensity and subject identification, the thesis focuses on linguistic-style and formative feature analysis in order to treat this poems in a technical and integrative fashion. Reflections of the era in which Süleyman Nesib lived and contemporaray commentary of the Turkish art and thought world of that age is also included in our study. We have aimed to freat this topic more scientifically and satisfactorily by referring the new Turkish Literature Scientific Branch's main sources and the Servet-i Funun era products, the period in which Süleyman Nesib produced his writings. Although during his years at the school of Administration (Mülkiye Mektebi) he was greatly influenced by Recaizade Mahmut Ekrem, who made him interested in the new style literature, Süleyman Nesib's classical poetry experiments of the young ages reflect the characteristics of the old literature. The-main turning point which matches his literary life is the date of 1896, though Süleyman Nesib's first published poem carries the date of 1893. At this date Süleyman Nesib joined the Servet-i Funun school of thought and his professional literary life was began. In his poems writen at this period, one might observe Tevfik Fikret's influence and these poems are written in a disciplinary fashion and with the known understanding of the Servet-i Funun school of thought. Süleyman Nesib, who first wrote Sone style poems in the Turkish literature, benefited largely from French literature and with his in depth knowledge of Arabic and Persian literature and language, he naturally blended these cultural resources with 2000 years old preserved Turkish literature and thus enriched and re-shaped his writings. In paraleli to his writings on ethics, orthography, style and commentary, another area in which he seem to be fairly influential was the education. This distinguished name in the Turkish intellectual life was also the translator of the first book on Turkish Education History. With a nature of dislike towards the fame, Süleyman Nesib deliberatly choosed to be far from his real value and place. Our thesis however, aimed to amend this historical mistake, and to highlight this highly intellectual writer's line in the Turkish art and thought sphere.