Leyla ile Mecnun hikayesi üzerine mukayeseli bir araştırma

Abstract

ÖZET Leylâ ile Mecnûn Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma adlı çalışmamızda, halk hikâyesinin destan, masal, efsane, fıkra gibi diğer anlatmaya dayalı türler ile olan münasebeti incelenerek benzer ve farklı yönleri tesbit edilmiştir. Konu yönü ile `aşk`, şekil yönü ile `Yaşadığı rivayet olunan âşığın hayatı etrafında teşekkül eden hikâyeler`, arasında yer alan Arap kaynaklı hikâye, sözlü kaynaklardaki varyantlara göre de `Mitolojik mâhiyetli hikâyeler` arasına dâhil edilmiştir. Ayrıca pek çok sanat dalına malzeme teşkil eden `Leylâ ile Mecnûn` hikâyesi, diğer halk hikâyeleri üzerindeki tesirleri düşünülerek, ilk ortaya çıkan halk hikâyelerimizden olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Dokuz varyantın epizot, şiir ve motif yapılan değerlendirilerek, hikâyenin ortak yapısı tesbit edilmiştir. Bunun dışında, mesnevi ve iki sözlü varyantın tahlil, dil ve anlatım özellikleri incelenerek yazılı ve sözlü kaynakların birbirleri ile olan etkileşimi tesbit edilmiştir. Diyebiliriz ki; `Leylâ ile Mecnûn` hikâyesi, yazılı kaynaklarda yer almasına rağmen, çeşitli motif unsurları ile şekillenerek, halk arasında anlatılmaya devam etmiştir. Mesnevi, halk hikâyesi, masal ve efsane olarak karşımıza çıkan hikâye, yapılan çalışma ile sağlam bir zemine oturtulmaya çalışılmış ve Türk Dünyasındaki kültür birliği de ifade edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Halk Hikâyesi, Epizot, Varyant, Motif Yapısı, Kültür Birliği.

VII ABSTRACT ** £; ?` '<?>.,,<,->. < `.' -.. *' i ; '--'.? / Tn this study named `A Comparative Investigation Leylâ and Mecnûn Story'' it was / tried to estimate the relations among folk story, legend, myth and jokes. The story was`` thought among the `mythological stories` according to the Arabic sources. It was accepted that `Leylâ and Mecnûn` story which has been used in many art fields was accepted to be one of our first folk stories when its effect folk stories on other was taken into consideration. The common structure of the story was estimated by evaluating episode, poem and motive sides of the nine variants. Besides the interrelations of written and oral sources were estimated by investigating the features of mesnevi and two- word variant from the point of analyse, languae and speech. It can be said that although `Leylâ and Mecnûn` story is in written sources, it was told among thtpeople by using different motives. The story which can be seen as mesnevi, fdlk story, legend and myth was tried to put a definite place and cultural unity in Turkish World was also emphasized. KEY WORDS: Folk Story, Episode, Variant, Motive Structure, Cultural Unity.