Bazı sosyal değişkenler bağlamında Doğu Anadolu bölgesinde suç ve suçluluk

Abstract

m ÖZET Doktora Tezi Bazı Sosyal Değişkenler Bağlamında Doğu Anadolu Bölgesinde Suç ve Suçluluk Zahir KIZMAZ Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Haziran-2002, Sayfa: 442 Bu araştırma, Doğu Anadolu Bölgesinde suç olgusunu çözümlemeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda araştırma, Doğu Anadolu Bölgesi illeri cezaevlerinde işledikleri suçlardan dolayı hüküm giyen 933 suçlu üzerine gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, suç olgusunu toplumsal bir bağlamda sosyolojik açımlanmasını amaçlamaktadır. Çünkü suç olgusu hem ortaya çıkış biçimi, nedenleri ve hem de sonuçları açısından sosyolojik olarak çözümlenmeyi gerekli kılmaktadır. Metodolojik açıdan söz konusu çalışma, makro bir çalışma niteliğini taşımaktadır. Ayrıca, araştırmada kantitatif ve kalitatif metod birlikte kullanılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada suç olgusu ile ilişkili olarak; cinsiyet, yaş, coğrafi köken, ikamet yeri, gelir ve meslek faktörü, aile yapısı, öğrenim düzeyi, akran veya arkadaş grup yapısı, dindarlık ve kültür unsuru, uyuşturucu ve alkol kullanma, silah bulundurma, göç ve kentleşme v.b. sosyo-demografîk ve sosyo- kültürel ile ekonomik nitelikler gibi çok sayıda değişken analiz edilmiştir. Ayrıca; bölgede işlenen suç türlerine ilişkin oranlar veIV bu suçların işlenme biçimi, kime karşı işlendiği ( mağdur ) ve suçun nedenleri ile ilgili bilgilerde burada verilmeye çalışılmıştır. Araştırma bulguları ışığında; araştırma bölgesinde suçların ekserisinin erkekler tarafından işlendiği tespit edilmiştir. Hükümlü suçluların genel profillerine bakıldığında; onların düşük öğrenim kategorisinde yer aldıkları, evli ve kırsal kökene sahip oldukları, nitelikli bir ekonomik faaliyete sahip olmadıkları veya düşük statülü mesleklerde istihdam ettikleri, ah sınıf mensubu oldukları ve dini inanışlarının yüksek oldukları görülmektedir. Ayrıca hükümlülerin çoğunluğunun, şehirde ikamet ettiği ve suçların da en çok şehirde işlendiği tespit edilmiştir. Diğer önemli bir bulgu da, hükümlülerin suç işleme yaş yoğunluğunun en çok, 22-29 yaş grubunda odaklaşmış olmasıdır. Araştırma bölgesinde en çok işlenen suç türünün başında, adam öldürme gibi şiddet suçlan gelmektedir. Adam öldürme suçu yaklaşık olarak bölgede işlenen tüm suçların yarısını oluşturmaktadır. Servet suçlan içersinde ise en çok işlenen suç türleri; uyuşturucu ve hırsızlık suçlandır. Bu araştırmanın önemli bir bulgusu da; suç işleme nedeninin en çok maddi sıkıntılar ve işsizlik gibi ekonomik sorunlar ile hakarete uğrama gibi gerekçelerle işlenmiş olduğunun saptanmasıdır. Ayrıca bu araştırmada, mağdur unsurunun suçun oluşumunda etkili bir faktör olarak öne çıktığı görülmektedir. Suç eyleminin öncelikli mağdurlarının ise; akraba ve tanıdık gibi yakın bireylerden oluştuğu görülmektedir. Anahtar Kelimden Suç, Suçluluk, Suç teorileri, Suç faktörleri, Suç mağduru, Suçlu profilleri

ABSTRACT Ph.D.Thesis The Crime And Criminality İn The East Anatolia Region İn Terms of Some Social Variables Zahir KIZMAZ Fırat University Institute of Social Sciences Sociology Department July - 2002, Page: 442 İn this study, it is aimed to investigate the crime phenomenon in the Eastern Anatolia region. The investigation has been performed on 933 conviction in the provincial prisons located in the Eastern Anatolia region. The study is purposed to explain the criminality from sociological perspectives. Because, as a phenomenon crime phenomen requests necessary explaination about how it take place, its reasons and consequences of it. From the methodological point of views, the study is a macro investigation and both quantitative and qualitative methods have been used. Several soci-demograficaL, socio-cultural and economical variables have been analyzed in relation to crime under the coverage of the study. These variables can be indicated as follows: gender, age, geografical origion, resident location, income and occupiation, the femily structure, education level, peer and friend group structure, religiousness and culture, to be drug and alcohol user, firearm ownership, migration and urbanisation...etc Additionaly, the crime rates, how the way of the crime take place, to whom the crime was performed against (victim) and the reason of the crime have also been given in details. According to the results, the most of the crimes have been commited by male. When the general profiles of offenders have been evaluated, the findings can be summarised as follows: They take place in low educational categories, married andVI comes from rural origin, without a qualified economical activity or occupiers of the lower status occupations, members of low- class and have high level of religious beliefs. Furthermore, it was obtained that the offenders in general were living in urban areas and the crimes were taken place in those regions. Another importmant conclusion is that age category of the conviction was higher in between 22 and 29. The most commited crime in the research field was found to be homocide which is one of the violent crimes. Homocide establishes half of the crimes in the region. However, most occuring property crimes are drug and burglary/larceny. Other importmant finding of this study is that the reason for crime to occure is mostly depend upon economical problems such as financial difficulties, unemployment and to be insulted by someone. İt was seen by this investigation that the victim is one of the importmant factor as a reason for crime. Primary victims of criminal action are relitives and acquaintances of the criminals, and the most of the victims are consisted of relatives and acquaintances. Keywords: Crime, Criminality, Crime theories, Crime factors, Crime victim, Offender profiles