Kuruluş yeri bakımından Siirt şehri ve yakın çevresinin doğal ortam özellikleri

Abstract

VIII ÖZET Yüksek Lisans Tezi Kuruluş Yeri Bakımından Siirt Şehri ve Yakın Çevresinin Doğal Ortam Özellikleri Nurettin ÖZGEN Fırat Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Coğ. Ana Bil. Dalı 2002 Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Dicle bölümünün kuzeydoğu köşesinde, Güneydoğu Torosların eteğinde, Siirt şehri ve yakın çevresini konu alan inceleme alanı, yaklaşık 380 km2 lik bir alan kaplamaktadır. İnceleme alanının ortalama yüksekliği 1000m civarındadır. Arazi yöredeki akarsular tarafından derince yarılmış ve kısa mesafelerde büyük yükselti farkları ortaya çıkmıştır. Kuzeydeki Kavika Dağı (Çatılı Tepe) araştırma sahasının en yüksek (1565m) yerini teşkil ederken; Botan nehri ve Kezer çayının tabanlarında ise rakım (470m) en düşüktür. Tersiyer yaşlı formasyonlarının çoğunlukta olduğu inceleme sahasında, Plio- Kuvaterner depolar ve az da olsa Kretase yaşlı birimler de vardır. Tektonik olaylar sonucunda meydana gelen kıvrımlı Jura tipi arazide, faylanmalar sonucunda yükselti farkları oluşmuştur. Eğim şartlarının uygun olmasından dolayı toprak kaybı hızlanmıştır. Siirt şehri ve yakın çevresi yağış rejimi bakımından Akdeniz iklimini andırsa da genel olarak karasal iklim özellikleri daha baskındır. Şiddetli yaz kuraklıkları ve geniş yayıhm gösteren step bitki örtüsü bu görüşü doğrulamaktadır. Bitki formasyonları, yükselti kademelerine göre; step, çalı ve ormanlık alanlar olarak değişmektedir. Şehrin batısı hariç, çevresindeki topografyanın çok arızalı olmasından dolayı ulaşım konusunda zorluklar yaşanmaktadır. Gerekli yatırım ve çalışmaların yapılmadığı Siirt şehrinde, son yıllarda giderek yapılaşma konusunda bir gelişme gözlenmiştir. Şehrin batıya doğru gelişip büyümesi tamamen morfolojik ve ulaşım faktörü ile ilgilidir. Çevre illerle bağlantısı ve ticaretin oldukça zayıf olan Siirt şehri için `son durak` veya `kör nokta` tabirini kullanmak doğru bir tanım olacaktır. Bu çalışmada Siirt şehrinin kurulmasında ve gelişmesinde fiziki faktörlerin etkisi ve ilgili problemler arasındaki ilişkiler ele alınmıştır. Anahtar sözcük: Siirt, Botan Nehri, Jeomorfoloji

IX ABSTARCT Master Thesis Natural Environment Features Of Siirt And Its Close Neighbourhood In Point Of Place Of Establishment. Nurettin ÖZGEN Fırat University The Institute Of Social Sciences 2002 The research comprises southern east of Turkey, Siirt which is situated in the corner of northern east of Tigris (Dicle) region and in the bottom of Touros and its close neighbourhood, the square of the research is approximately 380. km. The height of research field is about 1000 m. The land has been deeply split through rivers and big heights differences have occured in short spaces. Kavika mountain ( Çatılı height), in northern is the highest point(1565 m) and altitude in the bottom of Botan river and Kezer stream is the lowest point.(470) In the field of research where Tersiyers found in majority there are Quaterners stores and few old Kretase units. As a result of faulting there has been height variations in the type of curled land originated due to tectonic events. Because of suitable conditions of slope loss of soil has increased. Though Siirt and its neighbourhood resemble Mediterranean climate generally terrestrial climate is dominant. Fierce summer drought and wide spread out of steppe plant cover confirm this view. Plant formations vary as steppe bush and woodland according to ranks of height. Except of western part of city there are huge difficulties in transportation due to bad topographic conditions. Essential investment and works have not been done but recently a development has been observed in housing in Siirt. Development of the city in west direction is entirely depend on morphologic and transport factors. It will be right to sue the definitions of ' The Last Stop'- and 'Blind Point' for Siirt which has weak connection and trade relations with neighbour cities. In this study we tried to find out relations between related problems and effect of physical factors in development and establishment of city of Siirt. Key word: Siirt, Botan River, Geomorphologie,