Muğla ballarının mikrobiyolojik özellikleri ve apiterapideki yeri

Abstract

II ÖZET MUĞLA BALLARININ MİKROBİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE APİTERAPİDEKİ YERİ CEYHAN NUR Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Eylül, 2000 Çalışmada, Muğla'nın farklı ilçelerinden toplanan 30'u çiçek, 54'ü salgı balı olmak üzere toplam 84 balın çeşitli mikrobiyolojik özellikleri incelenmiştir. Araştırılan bu özelliklerden biri balların mikrobiyal flora yüküdür. Ayrıca gr (+) bakterilerden Bacillus subtilis, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus faecalis, Streptococcus pyogenes, Streptomyces rochei; gr (-) bakterilerden Escherichia coli, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa. Brucella melitensis, Enterobacter aerogenes, Salmonella typhi, Shigella sonnei, Helicobacter pylori; funguslardan Aspergillus niger, Candida trophicalis ve Saccharomyces carlbergensis üzerindeki antimikrobiyal etkileri incelenmiştir. Yüksek antimikrobiyal etki gösteren balların şeker analizleri yapılarak bu ballarla aynı miktarda ve türde şeker içeriğindeki solüsyonlar hazırlanmıştır. Balların antimikrobiyal etkilerinde şekerlerin katkısını ölçmek amacıyla bu solüsyonların antimikrobiyal etkileri saptanmıştır. Toplam aerop mezofil bakteri sayısının çiçek ballarında 6.5xl02 - 3.0xl04 CFU/g, salgı ballarında l.OxlO3 - 5.8xl04 CFU/g; toplam koliform bakteri sayısının çiçek ballarında 1.2x1ü1 - 7.5xl03 CFU/g, salgı ballarında l.OxlO2 - 8.0xl03 CFU/g; termofil bakteri sayısının 2 adet çiçek balında <10 CFU/g, 1 1 adet salgı balında <10 -m 1.5x1 01 CFU/g; maya ve küf sayısının çiçek ballarında 1.0x1 02- 8.8x1 03 CFU/g, salgı ballarında 1.0x10 - 9.0x10 CFU/g; ozmotolerant maya sayısının çiçek ballarında 1.0x1 03 - 6.2x1 04 CFU/g, salgı ballarında ise 1.0x1 03 - 5.0x1 04 CFU/g arasında değiştiği bulunmuştur. Kullanılan balların değişik mikroorganizma gruplarına değişik düzeylerde etkiler gösterdiği, fakat nadir de olsa bazı mikroorganizmalar üzerinde bazı balların etkisiz kaldığı saptanmıştır. Gr (+) ve gr (-) bakteriler üzerinde balların oluşturduğu antimikrobiyal etkinin benzer düzeyde olduğu belirlenmiştir. Zira ballar gr (+) bakteriler üzerinde 17 mm'lik, gr (-) bakteriler üzerinde ise 18 mm'lik ortalama inhibisyon zon çapı oluşturmuştur. Ballara maksimum hassasiyeti gr (+) bakterilerden S pyogenes, gr (-) bakterilerden ise S. typhi ve S. sonnei; minimum hassasiyeti ise gr (+) bakterilerden S. rochei, gr (-) bakterilerden ise H. pylori göstermiştir. Funguslann ise bakterilere oranla daha az hassasiyet gösterdiği tespit edilmiştir. Balların Bacillus, Proteus ve Staphylococcus gibi aynı cinse ait türler üzerinde meydana getirdikleri antimikrobiyal etkinin birbirine yakın olduğu ancak Streptococcus cinsine ait türlerde ise farklı olduğu bulunmuştur. Ayrıca dünyada giderek artan bir hızla yayılan H. pylori enfeksiyonlarının tedavisinde balın kullanılabilme olasılığı in vitro olarak araştırılmıştır. Bal örneklerinden 77 adedinin bakteri üzerinde antimikrobiyal etki gösterdiği gözlenmiştir. Mikroorganizmalar üzerinde en yüksek antimikrobiyal etkiyi oluşturan 5 adet balın şeker analizi yapılmıştır. Bu ballarla aynı oran ve türde şekerler ile hazırlanan solüsyonların antimikrobiyal etkilerine de bakılmış, balların mikroorganizmalar üzerindeki etkilerinin şeker solüsyonlarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. BallarlaIV mikroorganizmalar üzerinde maximum 11-34 mm'lik, şeker solüsyonlanyla ise 12-17 mm'lik inhibisyon zon çaplarının elde edildiği belirlenmiştir. % 50'lik bal dilüsyonlannm sahip olduğu antimikrobiyal etki bakımından çiçek ve salgı ballan arasında çok büyük bir farkın olmadığı ancak ballar içinde en yüksek inhibisyon zon çapı oluşturan 5 adet balın çiçek balı olduğu tespit edilmiştir. Yüksek antimikrobiyal etkilerine göre çiçek ballarından ilk sırayı kekik ballan, ikinci sırayı keçiboynuzu ballan ve üçüncü sırayı kestane ballan almaktadır. Keçiboynuzu ballanndan en yüksek etkiyi ise anason içeren bal göstermiştir. İncelenen bal örneklerinin antimikrobiyal etkilerinin ilçeden ilçeye önemli olmasa da farklılık gösterdiği saptanmıştır. Dalaman, Milas ve Yatağan ballannın, Ula ve Yerkesik ballannın, Köyceğiz, Datça ve Bodrum ballannın birbirleriyle aynı antimikrobiyal etkiye, Marmaris ilçelerinden toplanan ballann ise en az antimikrobiyal etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada incelenen, yurdumuzda bal üretimi bakımından ilk sırada yer alan Muğla ili ballarının çoğunluğunun oldukça yüksek antimikrobiyal etkiye sahip olduklan tespit edilmiştir. İn vivo çalışmalarla da desteklenmesi koşuluyla enfeksiyon hastalıklannın tedavisinde kemoterapötiklere alternatif olabileceği kanaatine vanlmıştır. Ayrıca tamamen doğal bir ürün oluşu, zararlı hiçbir yan etkiye sahip olmayışı ve lezzeti nedeniyle tüketiminin kolaylığı balın güvenli bir şekilde gıda sanayii, kozmetik sanayii, eczacılık, süt teknolojisi, alkollü içki sanayii gibi birçok sanayii alanında kullanımını yaygın hale getirmiştir.

ABSTRACT MICROBIOLOGICAL PROPERTIES OF HONEYS OF MU?LA AND THEIR SIGNIFICANCE IN APITHERAPY CEYHAN NUR M. Sc. in Biology September, 2000 In the study, various microbiological properties of 30 floral honey, 54 secreted honey a total of 84 different honey samples which are collected from different of Muğla districts were analyzed. One of these properties was microbiological content of honeys. In addition it was determined the honey samples antimicrobial effect on Bacillus subtilis. Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus faecalis, Streptococcus pyogenes, Streptomyces rochei from gr (+) bacteria; Escherichia coli, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa, Brucella melitensis, Enterobacter aerogenes, Salmonella typhi, Shigella sonnei, Helicobacter pylori from gr (-) bacteria and Aspergillus niger, Candida trophicalis and Saccharomyces carlbergensis from fungi. The sugar analysis of the honeys which had a high antimicrobial effect were studied and solutions were prepared that had the same sugar content with them. The antimicrobial effects of these solutions were determined to find the effect of sugar on the antimicrobial effect of honeys. It was detected the total number of aerop meshophilic bacteria was 6.5x1 02 - 3.0xl04 CFU/g in floral honeys, l.OxlO3 - 5.8x1 04 CFU/g in secreted honeys; the total number of coliform bacteria was 1.2x1ü1 - 7.5x1 03 CFU/g in floral honeys, l.OxlO2 - 8.0xl03 CFU/g in secreted honeys; the number of thermophilic bacteria was <10 CFU/g in 2 floral honeys, <1 0 - 1.5x1 01 CFU/g in 1 1 secreted honeys; the number of mould andVI yeast was 1.0x1 02 - 8.8x1 03 CFU/g in floral honeys, 1.0x1 02 - 9.0x1 03 CFU/g in secreted honeys; the number of osmophilic yeast was 1.0xlOJ - 6.2x1 04 CFU/g in floral honeys, 1.0x1 03 - 5.0x1 04 CFU/g in secreted honeys. The honeys used showed different levels of effects to different groups of microorganism, but very rarely, no some honeys showed effect on some microorganisms. The antimicrobial effect of honeys on gr (+) and gr (-) bacteria was found to be similar. Because honeys had 1 7 mm inhibitory zone diameter on gr (+) bacteria, 1 8 mm on gr (-) bacteria. The maximum sensitivity was found in S. pyogenes from gr (+) bacteria, S. typhi, S. sonnei from gr (-) bacteria; and minimum sensitivity in S. rochei from gr (+) bacteria, H. pylori from gr (-) bacteria. Fungi showed less sensitivities when the compared to bacteria. Honeys showed somewhat the same effect on species of the same genus like Bacillus, Proteus and Staphylococcus, but it was different on Streptococcus. Likewise the using property of honey for healing of if. pylori infection which is commonly seen in the world was also studied in vitro. 77 of honey samples were found to be have an antimicrobial effect on this microorganism. The sugar analysis of 5 honey which had the highest antimicrobial effect on microorganisms were made. The solutions having the same quantity and type of sugar with these honey samples were also prepared to examine their antimicrobial effect, it was found that honey had much more effect on microorganisms than sugar solutions. While honeys had a 1 1-34 mm inhibitory zone diameter, sugar solutions had 12-17 mm.vn Floral and secreted honeys were found not to have a significant difference in view of antimicrobial effect of 50 % of honey dilutions but, among the honeys 5 of which inhibitory zone diameter was the highest were the floral type honeys. Of the floral honeys, thyme honeys were in the first order according to their highest antimicrobial effect, carob honeys were the second and chestnut honeys were the third. Of the chestnut honeys, the one which has anise showed the highest effect The antimicrobial effect of honey samples examined in the study were found to have an insignificant difference in different districts. Honeys from Dalaman, Milas and Yatağan, honey from Ula and Yerkesik, honey from Köyceğiz, Datça and Bodrum had the same antimicrobial effect with each other and honeys from Marmaris showed the lowest antimicrobial effect. The honeys examined in the study and obtained from Muğla which has the highest honey production in our country were found to have rather high antimicrobial effect. Provided it is supported by in vivo studies, honey is thought to be an alternative therapy for chemotherapeutics in infectious diseases. As being a natural product, it has no ill effects, it also has a nice taste and it is easy to consume it, for this reason it is commonly used in many fields like food industry, cosmetic industry, pharmacology, milk technology and alcoholic drinks industry.