Depresyonun sosyolojik açıdan incelenmesi: Elazığ örneği

Abstract

m ÖZET Doktora Tezi Depresyonun Sosyolojik Açıdan İncelenmesi M.Ruhat YAŞAR Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Şimdiye kadar, genel olarak sadece, psikolojik ve psikiyatrik bir hastalık olarak değerlendirilen depresyonun, gerek nedenleri ve gerekse sonuçlan itibariyle ekonomik, ruhsal maliyeti yüksek olan sosyal bir problem olduğunu söyleyebiliriz. Ülkemizde ve araştırma evrenimizde, sürekli arttığı tespit edilen bu hastalığın, sosyal-ekonomik yapıyla karşılıklı ilişkileri vardır. İntihar olgusunda en büyük paya sahip olan bu hastalığın, ümitsizlik, çaresizlik ve yabancılaşmayla iç içe geçen görünümü, sosyal yapı ve sosyal çözülme bağlamında sosyolojik bir analizi gerekli kılmaktadır. Bu anlamda, cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, kişilik, zihniyet-dindarlık, sosyal sum; meslek, gelir durumu, aile geçmişi ve aile yapısı, evlilik ilişkileri, coğrafî köken ve ikâmet yeri, göç, sosyal hareketlilik ve sosyal ilişki düzeyi gibi çeşitli sosyo-ekonomik değişkenlerin, depresyonla yalandan ilgili olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma, Elazığ Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde ve Sigorta Hastanesi Psikiyatri Bölümü'nde yatarak tedavi gören depresyon hastaları üzerinde yapılmıştır. Anket ve mülakat yaparak görüştüğümüz 100 hastanın 58'ini erkekler, 42'sini ise, kadınlar oluşturmaktadır. Görüştüğümüz kişilerin büyük kısmım orta yaştaki evliler oluşturmaktadır. Çoğunluğu, alt sosyo-ekonomik düzeydeki düşük eğitimli kişilerden oluşan bu hastaların, sosyal köken itibariyle de, alt tabaka ailelerden geldiklerini ve genel olarak şehirde ikamet ettiklerini söyleyebiliriz. Araştırmamızda, hastaların genel olarak iki sorun nedeniyle depresyona girdiklerini söyleyebiliriz. Bu iki genel sorun, aile huzursuzluğu ve ekonomik sorunlardır. Hastaların çoğunun, bu iki sorunu ve bu sorunların sonucu olan farklı sıkıntıları, ağırlığı kişiden kişiye değişse de, genelde iç içe geçmiş sorunlar olarak birlikte yaşadıklarım, yani bu sorunların sadece, biriyle karşı karşıya olmadıklarını söyleyebiliriz. Ayrıca, hastaların yaşadıkları bu sorunlarının,IV genelde çocukluk yıllarına kadar götürülebilecek bir süreklilik taşıdığını ifade edebiliriz. Geçmişte, aile içi huzursuzluklara, çatışmalara ve baskılara şahit olan hastaların, bugün de ailelerinde, aşağı yukarı aynı sorunları tekrar yaşadıklarını veya bu sorunlarına, ayrıca, farklı sorunların eklendiğini söyleyebiliriz. Aile içi sorunlar ise, genelde, ekonomik sorunlarla iç içe olup, iletişimsizlik, geçimsizlik ve terk etme sorunundan, boşanma ve aldatmaya kadar uzanan bir dizi sorunu kapsamaktadır. Yine, geçmişte, maddi sıkıntılar nedeniyle sorunlar yaşayan hastaların da, aynı şekilde bugün, alt sınıf üyesi olmanın sorunlarıyla karşı karşıya kaldıklarını ifade edebiliriz. Hastaların yaşadıktan ekonomik sorunlar ise, genelde yapısal sorunlarla ilgili olup, işsizlikten, aşırı borçlanma ve para sıkıntısına, dolandırılma, iflas ve hacizden çalışma sorunlarına kadar uzanan ciddi sorunlardır. Genel olarak, hastaların ağır nitelikteki birden fazla sosyo-ekonomik sorunu aynı anda ve kronikleşecek kadar sürekli olarak yaşamaları, onların tükenerek depresyona girmelerinde önemli bir rolü olmuştur. Bu ciddi sorunlarına rağmen sosyal destekten yoksun ve yalnız olmaları, onların hastalanmaları üzerinde etkili olmuştur. Anahtar Sözcükler: Depresyon, sağlık-hastalık, sosyal ilişki, sosyo-kültürel yapı, toplumsal hareketlilik, göç, sosyal sınıf, aile, evlilik, anomi, yabancılaşma.

ABSTRACT. Ph. D. Thesis Sociological investigation Of Depression: Elazığ Sample Fırat University Institute of Social Sciences Sociology Department We can assumpt that the depression in generally reealized as only psychic and psychiatric illness up to now is a social problem of wich the psychic and economic cost is high in aspect of both reasons and consequences. This illness of which increasing in our country and research field was made firm has mutual relation with soico-economic structure. This illness has the greatest portion in suiciding fact. The view of this illness which has connection with hopelesness, helplesness and alienation necessiates a sociological analyse in aspect of social structure and social disorganization. In this sense, it has been made firm that same socio-economic variations such as sex, age, educatioanal level, personality, mentality-piety, social class, occupation, income, background of family and structure of family, marriage relationship, geographical origin, residence, migration, social mobility and the level of social relation have connected closely with depression. This study has been practiced on the depressive patients having been cured in Elazığ Mental Hospital and Psychiatry service of S.S.K. Hospital. 58 of the 100 patients who we have talked with by survey and interviewing were male and 42 of them were female. Most of people who we interviewed consist of married in middle age. We can say the most of this patients consisting of lower educated people coming form low socio-economic status have originated from low stratum families in aspect of social exraction and are generally living in cities. In our study, we can convey that patients generally become ill due to two general problems which are the family trouble and economical problems. We can utter that most of the patients are experiencing this two problems and troubles results of these problems as generally mixed each other. That is, they don't come face to face with only one of these problems. In addition, we can convey that these problems experienced by patients generally have continuity since their childhood. We can say express that these patients who experienced the troubles, conflicts and pressures in family have been still experiencing the same problems todayVI and different problems have been added to present problems. The problems in family generally become together with economical problems and involve a lot of problems such as lack of communication, discord, abandoning, deceiving and divorcing. We can express that the patients who had economic difficulties in their background at the same time, face to face with the troubles of belonging to low class, today. The economic problems that patients have experienced were joblessness, to be get in to debt, money trouble, to be swindled, insolvency, seizure and working problems related with structural affair. Broadly, their experiencies related with a lot of serious socio-economic problems in simultaneously play an important role on their becoming ill by being exhausted. In spite of their heavy problems, them to be lack of social support and be alone have been effective on their depressive disorders. Key Words: Depression, health-illness, social relation, socio-cultural structure, social mobilite, migration, social class, family, marriage, anomie, alionation.