Fuzzy çok kriterli karar verme ve basketbolda oyuncu seçimine uygulaması

Abstract

FUZZY ÇOK KRITERLI KARAR VERME VE BASKETBOLDA OYUNCU SEÇİMİNE UYGULAMASI (Yüksek Lisans Tezi) Serkan BALLI MUĞLA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 2005 ÖZET Klasik olarak karar verme, nicel olarak tanımlanan istenilen özelliklere(kriterlere) sahip mevcut alternatifler arasından uygun bir veya bir kaçının seçilmesi işlemidir. Nicel olarak tanımlanan böyle kriterlerden farklı olarak sadece sözel ifade edilebilen ve dolayısıyla belirsiz nitel kriterlere sahip alternatifler içeren problemler de mevcuttur. Bu çalışmada; belirsizlik ortamında, sözel olarak ifade edilen sübjektif özelliklere(kriterlere) dayalı karmaşık karar problemlerinde karar verme konusu incelenmiştir. Belirsizlik içeren çok kriterli karar problemlerinde iki durum söz konusu olabilir: birincisi alternatiflerin kriterlere ait değerleri sayısal olarak ölçülebilir, ikincisi ise alternatiflerin kriterlere ait değerleri sayısal olarak ölçülemez. Her iki durumda da nitel kriterler fuzzy kümelerle temsil edilir ve her bir alternatife ilişkin bunlar üzerinde gerekli fuzzy mantık işlemleri yapılarak karara varılır. İki çeşit kriterlerin bir arada yer aldığı karmaşık çok kriterli problemler için Fuzzy Çok Nitelikli Karma Karar Verme Modeli geliştirilmiştir. Bu modele göre her grup ağırlıklandırılmış kriterlere ilişkin ara karar sonuçlan üretilir ve daha sonra bu sonuçlar fuzzy işlemle birleştirilerek nihai optimal alternatif seçilir. Tezde karar verme alternatiflerin önemlilik(tercih) derecelerine göre en uygunundan itibaren sıralanması ile yapılmıştır. Geliştirilen model Karar Destek Sistemi kapsamında gerçekleştirilmiştir.VI Önerilen model, söz konusu problem olarak tanımlanan basketbolda oyuncu seçimine uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, karar vermenin tutarlı ve sağlıklı olduğunu kanıtlamıştır. Anahtar Kelimeler: Belirsizlik, Çok Nitelikli Karar Verme, Fuzzy Küme, Analitik Hiyerarşi Süreci, Karar Destek Sistemi Sayfa adedi : 116 Tez yöneticisi : Prof. Dr. Mübariz EMİNOV

vn FUZZY MULTI CRITERIA DECISION MAKING AND ITS APPLICATION FOR THE SELECTION PLAYERS IN BASKETBALL (Ph. M. Thesis) Serkan BALLI MU?LA UNIVERSITY INSTITUTE of SCIENCE and TECHNOLOGY 2005 ABSTRACT A Decision making as classical is procedure of selection one or more appropriate alternatives that have required quantative attributes(criteria) from existing ones. Different from these quantative attributes, there are as well problems including alternatives that have only defined as linguistic and consequently uncertainity describing qualitative criterias. hi this work, decision making on complex decision problems based on subjective attributes(criteria) that are expressed as linguistic was examined. In multi criteria decision making problems that include uncertainity, may be take place two cases: first, values of criteria belonging to alternatives can be measured as numerical; second, values of criteria belonging to alternatives cannot be measured as numerical. In both cases, qualitative criteria are represented with fuzzy sets and decision is maked by executing necessary fuzzy logic operations on these sets for each alternative. For complex multi criteria problems which have two kind of criterias, The Fuzzy Multi Attribute Mixed Decision Making Model was developed. According to this model, intermadiate decision results are produced with respect to each group where alternatives have weighted criteria and then these results are aggregated by using fuzzy operation and thus final optimal alternative is selected. In the thesis, decision is maked by ranking of alternatives according to their importance degrees beginning from most suitable alternative. Developed model has been realizedvm in framework of The Decision Support System. Proposed model, has been applied for selection of a player for basketball teams. Obtained results prove that making decision is consistently and reliablet. Key Words : Uncertainity, Multi Attribute Decision Making, Fuzzy Set, Analytical Hierarchy Process, Decision Support System Page number : 116 Adviser : Prof. Dr. Mübariz EMİNOV