Elazığ yöresi avcılık terimleri sözlüğü

Abstract

ÖZETYüksek Lisans TeziElazığ Yöresi Avcılık Terimleri SözlüğüErhan ÖZBAYFırat ÜniversitesiSosyal Bilimler EnstitüsüTürk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı2006; Sayfa: XIV + 142Başlangıcı insanlık tarihi kadar eski olan avcılık, tarihin ilk devirlerinde,canlarını korumak, yiyecek ve giyeceklerini sağlamak amacıyla avlanan ilk insanlarıtoplum olma çizgisine taşıyan en önemli faktörlerden biridir. Gelişimi insanlığıngelişimiyle paralellik gösteren avcılık, daha sonraları bir geçim kaynağı, Orta Çağ'daise soyluların, hükümdarların ve kralların boş zamanlarını değerlendirdikleri bir eğlencehaline gelmiştir. Günümüzde ise avcılık bir spor türü olarak değerlendirilmektedir.Türkiye coğrafik konumu itibariyle birçok av kuşunun göç yolları üzerindebulunmakla birlikte, üç tarafının denizlerle çevrili olması ve değişik bölgelerde farklıiklim yapıların görülmesi yüzünden av hayvanlarının çeşitliğinin ve sayısının fazlaolduğu bir ülkedir. Üç tarafı sularla çevrili Elazığ ili, bu yönüyle Türkiye'nin küçük birmodelidir. Ayrıca 2000 metreyi aşan yüksek dağları, gölü ve verimli toprakları ileElazığ, av hayvanlarının bolca bulunduğu bir ildir. Avcılığa küçük yaşta babalarınınyanında ava gitmekle başlayan ve avcılığı ata yadigârı olarak gören Elazığ avcıları, buyörede en çok keklik, bıldırcın, tavşan, ördek ve balık avlamaktadırlar.Terimlerin en belirgin özelliği ait oldukları dalın mensupları arasında özel biranlamlarının olması ve bu yüzden hızlı bir anlaşma aracı olarak kullanılmalarıdır. Elazığavcıları da gerek av esnasında gerekse kendi aralarındaki sohbetlerde, toplumungenelinin bilmediği avcılık terimlerini kullanmaktadır. Bu araştırma avcıların kendiaralarında hızlı bir anlaşma aracı olarak kullandıkları ve özel anlamları olan bu terimleriderlemek, yapı ve köken bakımından inceleyip Elazığ Yöresi Avcılık TerimleriSözlüğünü oluşturmak amacıyla yapılmıştır.Elazığ ve ilçelerindeki avcılar arasında derlenen avcılık terimleri, tek kelimedenveya kelime gruplarından oluşmaktadır. Basit, türemiş ve birleşik yapıda bulunan buterimlerin çoğu Türkçe kökenli olmakla birlikte kökenleri Arapça ve Farsçanınçoğunlukta olduğu değişik yabancı dillere dayanan terimler de tespit edilmiştir. Ayrıcakelime grubu şeklindeki terimlerin bir kısmında Türkçe ile yabancı kökenli terimlerbirlikte kullanılmıştır.Tespit edilen avcılık terimlerinin bir kısmı, ortak dilde hiç kullanılmayan sadeceavcıların anlamını bildiği ve avlanırken kullandıkları terimlerden oluşmakla birlikte birkısmı ise ortak dilde kullanılan sözcüklere ikinci bir anlam yüklenerekoluşturulmuşlardır. Elazığ ve ilçelerinde altı yüze yakın avcılık teriminin tespitedilmesi, Elazığ yöresinde avcılığın köklü bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.Anahtar Sözcükler: Av, avcılık, keklik, keklik avı, Elazığ yöresi, terim sözcükler,avcılık terimleri sözlüğü.

ABSTRACTMaster ThesisDictionary of Terms of Hunting in Elazığ AreaErhan ÖZBAYUniversity of FiratInstitute of Social SciencesDivision of Turkish Language and Literature2006; Page: XIV + 142Hunting of which beginning is as old as the history of mankind is one of themost important factors taking the first man who are hunting in order to protect theirlives, provide food for themselves to point of being a society. Having a paralleldevelopment to manking hunting then was a source of living, and became anentertainment way kings, manarches and nobles spent their spare times in the MiddleAges. Today hunting is regarded as o kind of sport.However Turkey is on the migration ways of many hunting birds in respect toits geographical position, it is a country where the kinds and numbers of huntinganimals are too much owing to the different climate types in different regions and beingsurrounded by sea from three sides, surrounded by water from three sides, the ElazığProvince is a small model of Turkey, having high mountains over 2000 mts., the lakeand productive soil has also many hunting animals. Being started going hunting at onearly age with their fathers, considering it as a sovvenir from ancestors hunters in Elazığhunt mostly partridge, quail, rabbit, duck and fish.The most significant characteristic of terms is they have a special meaningamong the members of that branch and so they are used as means of a fastunderstanding hunters in Elazığ also use the hunting terms which the majority of thesociety doesn?t know both during hunting and in chatting with each other. This study isconducted to collect these terms which are having special meanings and used by thehunters as a means of fast understanding each other examine them in terms of structureand origin and constitute a Dictionary of Terms of Hunting in Elazığ Area.The terms of hunting collected among the hunters in Elazığ and in its districts.Being in forms as simple, Derived and Compound the origin of the most of these wordsare based on Turkish, moreover, some terms have been determined originated mostly inArabic and Persian and in different foreing languages. Besides terms originated inTurkish and in a foreign language is used together as word phrases.Some part of the terms hunting determined consist of terms which are it usedin common language but only hunters know their meanings, and the other part consist ofwords which are used in comman language but given a second meaning. Determiningnearly six hundreds terms of hunting in Elazığ and in its districts shows hunting has afundamental structure in Elazığ area.Key Words: Hunt, hunting, partridge, partridge hunting, Elazığ area, terms,dictionary of terms of hunting.