Bazı mantar türlerinin antimikrobiyal ve antitümör etkilerinin araştırılması

Abstract

Mantarlar, insanlar tarafından besin olarak tüketildiği gibi tedavi edici özellikleri bakımından yüzyıllardır şifa kaynağı olarak kullanılmaktadır. Literatürdeki verilere göre, bazı mantar türlerinin antibakteriyal ,antioksidan, antiviral, antitümör ve bağışıklık düzenleyici bileşenler içerdiği bilinmektedir. Günümüzde tedavi edilemeyen hastalıklar ve mikroorganizmaların mevcut ilaçlara karşı direnç kazanması tıpta yeni yaklaşımların ve bileşiklerin geliştirilmesini gerekli kılmaktadır. İçerdikleri sekonder metabolitler ve parçalayıcı enzimler nedeniyle mantarların tıpta ve biyoteknolojide faydalı oldukları kanıtlanmıştır. Özellikle son yıllarda yeni antimikrobiyal ajanların veya antitümör etkiye sahip immünomodülatör bileşenlerin araştırılmasında, mantarlar önemli doğal kaynak rolünü görmektedir. Bu tez çalışmasında, Muğla ilinde doğal olarak yetişmekte olan ve özellikle yenebilen türlere (Cantharellus cibarius, Clitocybe geotropa, Gyromitra esculenta, Lactarius delicious, Melanoleuca exscissa, Ramaria flavescens, Sarcosphaera crassa, Morcella sp.) ilaveten, ağaç paraziti (Stereum hirsitum, Trametes versicolor) mantarların antimikrobiyal ve antitümör potansiyelleri araştırılmıştır.Bu mantarlardan elde edilen metanol ekstrelerinin antimikrobiyal ve antitümör etkileri sırasıyla disk difüzyon yöntemiyle ve MTT analizi ile incelenmiştir. Uygulanan ekstreler arasında en yüksek antimikrobiyal etki, E. coli üzerinde hemen hemen kontrol antibiyotiği düzeyinde oluşturduğu 22mm'lik zon çapıyla M. exscissa ekstresinde tespit edilmiştir. Kullanılan 17 mantar ekstresinden 8 tanesinin test bakterilerinin hiçbiri üzerinde etkili olmadığı saptanmıştır. Düşük düzeyde antimikrobiyal aktivite en çok 8 farklı mantar ekstresiyle P. aeruginosa bakterisine karşı kaydedilmiş olup, C. cibarius ekstresi P. aeruginosa ve B. subtilis'de; S. hirsitum ekstresi P. aeruginosa, B. subtilis ve M. luteus'da; T. versicolor ekstresi ise P. aeruginosa, S. aureus ve M. luteus'da düşük düzeyde antimikrobiyal etkiye yol açmıştır. Toplam 17 mantar ekstresinin 6 farklı kanser hücre hattı üzerinde etkisi incelendiğinde ise bazı ekstreler hücre bölünmesini azaltırken bazılarının hücre bölünmesini arttırdığı görülmüştür. K-562 hücre hattında en etkili C. cibarius, Morchella gruplarından 4 ve 6. grup ekstreleridir ve sırasıyla kontrole kıyasla hücre bölünmesini 2,22 , 1,80 ve 1,97 kat azalttıkları tespit edilmiştir. Mantar ekstreleri arasında hücre bölünmesini en çok etkileyen ekstre Morchella 4'den elde edilmiş olup akciğer kanser (A-549) hücre çoğalmasını kontrole kıyasla 3 kat azaltmıştır. Bütün kanser hücreleri üzerinde etkili olan Morchella 7 ekstresi, hücre bölünmesinde kontrole kıyasla 1,28 - 2,92 kat arasında azalmaya neden olmuştur.Sonuç olarak, en yüksek antimikrobiyal etki E. coli üzerinde M. exscissa'dan elde edilen ekstre ile sağlanmıştır. Çeşitli kanser hücreleri üzerinde en yüksek antiproliferatif etki ise sırasıyla Morchella 4, Morchella 7 ve C. cibarius ekstreleriyle elde edilmiştir. Dolayısıyla bu mantarlar antimikrobiyal ve antitümör bileşik geliştirmede potansiyel kaynak olma niteliğindedir.

Fungi, as food consumed by humans as a source of healing, used for centuries in terms of therapeutic properties. According to the data in the literature, it is known that some mushroom species contain antibacterial, antioxidant, antiviral, antitumor and immune regulatory components. Today, incurable diseases and an increase in the resistance of microorganisms to existing drugs and compounds made necessary to develop new approaches in medicine. Because mushroom contain degrading enzymes and secondary metabolites, they have been proven to be useful in medicine and biotechnology. Especially in recent years, mushrooms are important natural source to search for antimicrobial agents and immunomodulatory compounds with antitumor activity. In this study, antimicrobial and antitumor activities of edible mushrooms (Cantharellus cibarius, Clitocybe geotropa, Gyromitra esculenta, Lactarius delicious, Melanoleuca exscissa, Ramaria flavescens, Sarcosphaera crassa, Morcella sp.), as well as tree parasite mushrooms (Stereum hirsitum, Trametes versicolor) grown naturally in Muğla have been investigated.Antimicrobial and antitumor effects of methanol extracts obtained from these mushrooms have been analyzed respectively with disc diffusion method and MTT assay. Among all mushroom extracts, the highest antimicrobial effect was detected with M. exscissa extract on E. coli with 22mm zone diameter which is as compatable as control antibiotic. It was found that 8 out of 17 mushroom extracts did not show any effect on all test microorganisms. Low level antimicrobial activity of 8 different mushroom extracts was recorded against P. aeruginosa. In addition, low level antimicrobial activity was observed with C. cibarius extracts on P. aeruginosa and B. subtilis; with S. hirsitum extracts on P. aeruginosa, B. subtilis and M. luteus; with T versicolor extracts on P. aeruginosa, S. aureus and M. luteus. When effects of 17 mushroom extracts were examied on 6 different cancer cell lines, some of the extracts decreased cell proliferation but the others increased. The most effective extracts on K-562 cell line were the extracts of C. cibarius, Morchella 4 and 6. They resulted in a decrease in cell proliferation respectively by 2,22-1,80-1,97 fold in compare to control. Among the mushroom extracts, extract from Morchella 4 was the most effective on cell proliferation and it caused 3 fold decrease in the proliferation of A-549 cells. Morchella 7 extract was effective on all cancer cell lines and it gave to decrease in cell proliferation between 1,28-2,92 fold compared to control.In conclusion, the most effective antimicrobial activity was observed on E. coli with M. exscissa extract. The highest antiproliferative effects on various cancer cell lines were obtained respectively from Morchella 4, Morchella 7 and C. cibarius extracts. Therefore, these mushrooms can be evaluated as potential source for development of antimicrobial and antitumor compounds.