İnsan hakları çerçevesinde polisin yetkilerine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

oz İNSAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDE POLİSİN YETKİLERİNE YÖNELİK TUTUMLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ ( GAZİANTEP EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ) Gülden DEMİRAL Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Atanur VERGİLİ Haziran, 2003. 125 sayfa Polis, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı tasarruflarda bulunma, yakalama, gözaltına alma, ifade alma, arama gibi sonuçları çok önemli yetkilerle donatılmıştır. Yasal koşullarda görevi gereği doğrudan birey haklarının kullanılmasını kısıtlama yetkisine sahip bulunan ve kamu görevlileri arasında sayısal olarak çok önemli bir konumda olan Emniyet Teşkilatı mensuplarının, görevlerinin hassasiyeti nedeni ile insan hakları eğitimi konusu özellikle önem taşımaktadır. İnsan hakları ve özgürlüklerinin tanınması, korunması ve geliştirilmesi; bu hak ve özgürlüklerin ayırım gözetmeksizin herkes için gerçekleştirilmesi polisin insan haklan eğitiminin nihaî amacı nolmalıdır. İnsan haklarının tanınması ve toplumsal tabana yerleştirilmesinde, mevzuatlarda yapılan düzenlemelerin tek başına yeterli olamayacağı bunların uygulamaya tam anlamıyla yansıtılması gerektiği açıktır. Bu araştırma ile, devlet adına yasaların çizdiği sınırlar içinde görev yapan polisin; insan hakları çerçevesinde yetkilerine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenerek, inceleme sonuçlarının hizmet içi eğitim programların hazırlanmasına kaynak olması amaçlanmıştır. Araştırma ile, Gaziantep Emniyet Müdürlüğü bağlamında durum saptaması yapılarak, uluslar arası ve ulusal mevzuatlar kapsamında, insan hakları çerçevesinde polisin yetkilerine yönelik tutumları bazı değişkenler açısından incelenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Örneklemi, 39 Şube ve Büro Amirliği ile 2 Merkez İlçe Emniyet Müdürlüğünde görevli çeşitli rütbelerde yaklaşık 500 personel oluşturmuştur. Araştırma ile; polisin mevzuata hakimiyetinde, yakalama ve gözaltına alma da, ifade alma ve arama yetkisi kullanımında; cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, rütbe, meslek kıdemi, çalıştığı birimin hizmet grubu, değişkenlerine göre deneklerin mtutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; polisin mevzuata hakimiyetinde, gözaltı ve ifade alma yetki kullanımında hizmet gruplarına göre anlamlı bir tutum farklılığı belirlenmiştir. Polisin arama yetkisi kullanımı konusunda da mesleki kıdem değişkenine göre gruplar arasında anlamlı fark gözlenmiştir. Bilim Dalı Kodu: EB 599 ANAHTAR SÖZCÜKLER. İnsan Hakları. Polisin Yetkileri. Tutumlar IV

ABSTRACT AN INVESTIGATION OF THE ATTITUDES OF THE POLICE AUTHORITY WITHIN THE FRAMEWORK OF HUMAN RIGHTS AGAINST SOME VARIABLES ( GAZİANTEP POLICE DEPORTMENT CASE ) Gülden DEMİRAL M. A. Thesis, Educational Sciences Advisor : Assistant. Prof. Dr. Atanur VERGİLİ June, 2003. 125 pages The Police, as in many countries in Turkey too, are equipped with authority which has very important outcomes such as the power of restricting the rights and freedom, arresting, questioning, putting under survaillance and searching. Since the members of the police Department have the outhority to restrict directly the rights of individuals under legal circumstances as a part their duty and they constitute a very important portion of the civil servants their training in the field of human rights is an extremely crucial matter.Respecting, protecting and development of human rights and freedom and putting those rights and freedom in to practice equally for everybody without discrimination have to be the ultimate goal of the human rights traininig of the police. In the efforts of respecting human rights and placing them on a social base, legistlative regulations cannot be sufficient alone but they have to be put into practice effectively. This research aims ot investigating the attitudes of the police towards heir outhoriry within the framework of human rights against some variables and providing sources for the development of in-service training programs of the police. In the research it was aimed to make a case study within the cartext of Gaziantep Police Deportment and to investigate the attitudes of the police towards their authority against same variables in terms of provisions of international and national laws. The descriptive scanning method was used in the research. The sampling of research included 500 police members who worked at 39 Branches and 2 central District Police Departments. In the research it was investigated whether there were any statistically meaningful differences among the attidudes of the VIsubjects according to variables of gender, age, educational background, rank, seniority and the department in terms of the knowledge of law, practice of outhority in arresting and survaillance, questioning and searching. According to the results of the research a statistically meaningful difference was observed among the departments of the police in terms of the knowledge of law, practice of outhority in arresting and questioning. On the other hand a satistically meaningful difference was also observed among the seniority groups in terms of the practice of searching. Science Code: EB 599 KEY WORDS:. Human Rights. Authority of the Police. Attitudes VII