Ortaöğretimde okul yöneticilerinin yönetimsel uygulamalarının toplam kalite açısından değerlendirilmesi (Gaziantep örneği)

Abstract

oz ORTA OGRETIM OKUL YÖNETİCİLERİNİN YÖNETİMSEL UYGULAMALARININ TOPLAM KALİTE AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ (GAZİANTEP ÖRNEĞİ) YAŞAR, Mehmet Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Tez Danışmanı: Prof. Dr. Tokay GEDİKOĞLU Aralık 2003, 175 sayfa Bu çalışma, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi sınırlan içinde yer alan ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin ve öğretmenlerin, okullarındaki yönetimsel uygulamaları Toplam Kalite Yönetimi (TKY) açısından değerlendirmelerini belirleyerek başta bu okulların yöneticilerine ve öğretmenlerine olmak üzere konuyla ilgili diğer kurum ve bireylere okullardaki yönetimsel uygulamaların TKY'ye uygunluğuna ilişkin dönüt sağlamak ve böylece konuyla ilgili olarak yapılabilecek düzenlemelere kaynaklık edebilecek bazı verilerin ortaya konabilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, 2001-2002 eğitim-öğretim yılında çalışmanın kapsamı içinde kalan ortaöğretim kurumları arasından kümeleme ve yansızlık metoduyla seçilen 8 orta öğretim kurumunda görev yapan 70 yönetici ve 228 öğretmenin konuya ilişkin görüşlerini belirlemek için, TKY'nin alt boyutları ile ilgili 29 madde IIIve kişisel bilgiler içeren bir anket geliştirilip, geçerlik ve güvenirliği sağlandıktan sonra da uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemini oluşturan ortaöğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin `cinsiyetleri, yaşlan, branşları, görev yaptıkları okul türleri, öğrenim durumları, görevleri, öğretmen ve yönetici olarak hizmet süreleri, lisans/lisansüstü öğrenimleri sırasında yönetimle ilgili aldığı dersler, göreve başladıklarından itibaren yönetimle ilgili katıldıkları hizmet içi eğitim programlan ve eğitimde TKY konusundaki bilgi seviyelerine ilişkin istatistik! bilgiler ortaya konmuştur. Ayrıca, deneklerin anketin kişisel bilgiler bölümünde yer alan bağımsız değişkenlere göre deneklerin okullarındaki yönetimsel uygulamalan TKY açısından değerlendirmeleri arasında anlamlı farklılıklar olup olmadığı test edilmiştir. Yapılan analizlerde, katılımcılar okullarındaki yönetimsel uygulamalan belirlenen TKY açısından değişen oranlarda yeterli bulmaktadırlar. Yönetimsel uygulamalar `süreçlerin iyileştirilmesi-insan kaynaklarının geliştirilmesi` boyutunda en yüksek, `müşteri memnuniyeti` boyutunda ise en düşük oranda yeterli bulunmaktadır. Aynca, görev değişkenine göre, deneklerin okullarındaki yönetimsel uygulamalan TKY açısından değerlendirmeleri arasında anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Başka bir ifade ile, yöneticiler okullarındaki yönetsel uygulamalan TKY'nin ankette yer alan tüm boyutlarından öğretmenlerden daha yeterli bulmaktadırlar. Görev yapılan okul türü değişkenine göre deneklerin TKY açısından okullarındaki yönetimsel uygulamalan değerlendirmeleri arasında anlamlı farklar ortaya çıkmaktadır. Bu farklar `özel genel liselerle` `resmi genel ve mesleki-teknik liseler`de görev yapan katılımcılar arasında yer almaktadır. Özel genel liselerde görevli katılımcılar okullarındaki yönetimsel uygulamalan TKY açısından daha yüksek oranlarda yeterli bulurlarken, bu oranlar resmi genel ve mesleki-teknik liselerde görevli katılımcılar için daha düşüktür. Bilim Sayısı: EB 699 Anahtar kelimeler: Toplam Kalite Yönetimi, Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi, Orta Öğretim Kurumlarında Yönetimsel Uygulamalar, Okul Yönetimi. IV

ABSTRACT THE ASSESMENT OF ADMINISTRATIVE PRACTICES OF SECONDARY SCHOOL ADMINISTRATORS IN TERMS OF TOTAL QUALITY MANAGEMENT (A CASE STUDY IN GAZİANTEP) By Mehmet YAŞAR Ph.D. in Educational Sciences Supervisor: Prof. Dr. Tokay GEDİKO?LU December, 2003, 175 pages This study was conducted primarily to provide the administrators and teachers of the secondary schools and other relevant bodies and individuals located in Gaziantep with feedback as to what extent they find the administrative practices at their schools satisfactory from the point of view of Total Quality Management (TQM). In addition, the study aimed to provide them with some data regarding regulations to be made in the administrative practices at their schools. In this context, a questionnaire consisting of 29 items concerning the basic aspects of TQM and personal information was developed. After validity and reliability were insured, it was administered to 70 administrators and 228 teachers at secondary schools randomly selected from the secondary schools compromising thepopulation of the study in an effort to determine their views on the issue in the second half of the 2001-2002 academic year. Statistical data were collected in regard to sex, age, subject speciality, kind of schools they teach at education, positions held, length of service as teacher and administrator, courses taken in higher education, participation in in-service training, and the level of knowledge of TQM of the teachers and administrators at the schools forming the sample of the study. Moreover, tests were conducted to ascertain whether or not there were statistically significant differences among the levels of their assessments of the administrative practices at their schools according to TQM aspects and classifying factors included in the personal information section of the questionnaire. Statistical analysis revealed that participants differed in the degree of finding administrative practices in their schools satisfactory in terms of selected TQM criteria. Administrative practices were found most satisfying in terms of `improvement of processes and development of human recourses` and least satisfying in terms of `customer delight`. Besides, statistically significant differences were also observed in the subjects` views as to what degree they find the administrative practices at their school satisfactory in terms of TQM. Another important finding is that principals find the administrative practices at their schools more satisfactory than teachers do in all the aspects of TQM existing in the questionnaire. Similarly, statistically significant differences were found in the views of the subjects working at private high schools, state high schools and vocational high schools as to what degree they find the administrative practices at their school satisfactory in terms of selected TQM criteria. The subjects at private high schools find the administrative practices at their school more satisfactory in terms of TQM than those at state high schools and vocational high schools. Science Code: ES 699 Key Words: Total Quality Management, Total Quality Management in Education, Administrative Practices at Secondary Schools, School Management. VI