Orta enlemlerdeki iyon kürenin F-bölgesindeki plazmanın elektrik iletkenliği, alanı ve akımının genel incelenmesi

Abstract

(il ÖZET Doktora Tezi ORTA ENLEMLERDEKİ İYONKÜRENİN F- BÖLGESİNDEKİ PLAZMANIN ELEKTRİK İLETKENLİĞİ, ALANI VE AKIMININ GENEL İNCELENMESİ Osman ÖZCAN Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Anabilim Dalı 1991, Sayfa: 86 Bu çalışmada, orta enlemlerdeki iyonkurenin F- bölgesindeki elektrik iletkenliği, alanı ve akımım hesaplamak için bir model oluşturulmuştur. Bu modelle paralel (on), Pedersen (er.), Hail (ö2) iletkenlikler, elektrik akımı ve alam hesaplanmıştır. $Q, ot ve g2 iletkenliklerinin yükseklikle, günlük ve mevsimsel dağılımları, coğrafik enlem, boylam ve güneş lekesi sayısı (R)` ye bağlılıkları araştırılmıştır. Polarizasyon elektrik alanı ve nötr rüzgarın oluşturdukları akım yoğunlukları ve nötr rüzgarın oluşturduğu elektrik alanının günlük, mevsimsel dağılımları, enlem, boylam ve R ile değişimleri incelenmiştir. Paralel iletkenlik yükseklikle artarken, Pedersen ve Hail iletkenlikler azalmaktadır. İletkenliklerin gündüz saatlerindeki değerleri, gece değerlerinden daha büyüktür. Nötr rüzgarın oluşturduğu akımın değeri, elektrik alanının oluşturduğu akımın değerinden daha büyüktür {« 10 kat). Elektrik akımına Pedersen iletkenliğin katkısı. Hail iletkenliğin katkısına göre oldukça büyüktür. Genellikle elektrik alanının gece değeri, gündüz değerlerinden date büyüktür. Kuzey yarım kürede elektrik alanının yönü saat 02- 1 4 Y2 arasında kutuplara, günün geri kalan saatlerinde ise ekvatora doğrudur. ANAHTAR KELİMELER: Orta enlem, F- bölgesi, iyonküre plazmasının iletkenliği, iyonküre dinamiği, elektrik akımı, elektrik alanı, F-bölgesi dinamosu.

I¥ SUMMARY Ph.D Thesis THE GENERAL INVESTIGATION OF THE ELECTRIC CONDUCTIVITY, FIELD AND CURRENT OF THE PLASMA IN THE F-REGION OF THE IONOSPHERE AT MID- LATITUDES. Osman ÖZCAN First University Graduate School of Science and Technology Department of Physics 1991, Page: 86 in the present study, a model has been formed to calculate the electric conductivity, field and current in the F- region of ionosphere at mid-latitudes. Paralel (aQ)t Pedersen (a1 ) arid Hall (a2) conductivities, electric current and field have been calculated. The dependence of sunspot number (R), geoghraphic latitude, longitude and altitudinal, diurnal, seasonal variations of (<5 ), (a A and (ou) conductivities have been investigated. The diurnal, seasonal, latitudinal, longitudinal variations of the current density produced by neutral wind and polarization electric field have been studied and also the variation of the current with R is searched. Pedersen and Hall conductivities decrease with altitude while paralel conductivity increases. Daytime values of conductivities are larger than the nighttime values. The values of current which produced by the neutral wind are larger than the current produced by theelektric field. The contribution of Pedersen conductivity to the electric current is much large respect to the Hall conductivity contribution. Generally, nighttime values of electric field are larger than the daytime values. At the northern hemisphere, the direction of electric field is toward to the pole between 02- 1 4 Local Time hour and toward to the equator in the rest of the day. KEY WORDS: Mid-latitude, F- region, ionospheric plasma conductivity, ionospheric dynamics, electric current, electric field, F- region dynamo.