Gezin-Maden (Elazığ) çevresinde jeolojik araştırmalar

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi GEZİN- MADEN (ELAZI?) ÇEVRESİNDE JEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Ali KAYA Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı 1993, Sayfa:72 o İnceleme alanı Elazığ ili Maden ilçesine bağlı Gezin köyü civarında yaklaşık 85km 'lik bir alanı kapsamaktadır. Bölgede Jura(?)-Kretase'den Kuvaterner'e kadar farklı kayaç türlerinden oluşan birimler yüzeylemektedir. Bu birimler yaşlıdan gence doğru şöyle sıralanabilir: Gabro, bantlı gabro, dünit, verlit, piroksenit ve serpantinlerden oluşan Jura(?)-Kretase yaşlı Guleman Grubu; kırmızı konglomeralar ile başlayarak üste doğru kumtaşı-şeyl-marn ardalanmasıyla devam edip, pelajik kireçtaşlanyla son bulan altta Ceffan, ortada Simaki ve en üstteki Gehroz formasyonlarından oluşmuş, Maestrihtiyen-Alt Eosen yaşlı Hazar Grubu; bazalt, andezit ile volkanik ara katkılı kumtaşı-çamurtaşı-şeyl-mam ardalanması ve gri renkli kireçtaşlarından oluşan Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı; gevşek tutturulmuş çakıl, kum ve killerden oluşan Pliyo {?)- Kuvatemer yaşlı eski alüvyonlar ile birbirine tutturulmamış kum, kil ve çakıllardan oluşan güncel alüvyonlardır. İnceleme alanındaki kırıktı yapılar, Doğu Anadolu Fayı, Hazar Fayı, Kışlakçı mahallesi ile Gezin köyü arasındaki kırıklı yapılar, Doğu Anadolu Fayı ile Hazar Fayı arasında gelişen çek-ayır havzası, Şeyhoğlu Bindirmesi ve DAF ile Hazar Fayı arasındaki bölgede gelişmiş gravite faylarıdır. Doğu Anadolu Fayı, inceleme alanında K60° D - G60° B doğrultulu, sol yanal atımlı bir fay zonu şeklinde gözlenmektedir. Yaklaşık birbirine paralel KD - GB doğrultulu dört büyük kırık hattından oluşmaktadır. Bunlar kuzeyden güneye doğru Yeşilova Fayı, Küçükova Fayı, Tembel11 Tepe Fayı ve Plajköy fayları olup, yaklaşık dik bir şekilde antitetik faylar ile kesilmişlerdir. Hazar Fayı, inceleme alanında çok küçük bir kesiminde gözlenmekte olup, doğrultu atımlı sol yanal bir faydır. Kışlakçı mahallesi ile Gezin köyü arasındaki kırıklı yapılar ise, Doğu Anadolu Fayt'nın bir kolu olarak gelişmiş, genellikle antitetik özellikteki kırıklı yapılardır. Bölgedeki çek-ayır havza, DAF zonunun en güneyinde yer alan Plajköy Fayı ile Hazar Fayı arasında gelişmiştir. Plajköy Fayı'nın güney bloğunun sağa doğru hareketine karşılık Hazar Fayı'nın kuzey bloğunun sola doğru hareketi sonucunda oluşmuştur. Gravite faylan da, Doğu Anadolu Fayı ile Hazar Fayı arasında gelişmiş olup, faylanmalar çek-ayır havzasındaki aynlma mekanizmasıyla ilişkilidir. Şeyhoğlu bindirmesi fee Guleman Grubu (Jura (?) - Kretase) ile Hazar Grubu'nun (Maestrihtiyen-Aft Eosen) birlikte, Maden Karmaşığı (Orta Eosen) üzerine «itmesiyle oluşmuştur. Bindirmenin yönü yaklaşık olarak kuzeyden güneye doğrudur. Çalışma alanındaki birimlerden alınan çatlak doğrultularına ait ölçüler kullanılarak hazırlanan doğrultu gül diyagramlarının yorumlanması ile bölgenin yaklaşık KKD-GGB doğrultulu bir sıkışma rejimi altında kaldığı sonucuna varılmış ve bölgedeki tektonik yapıların bu sıkışma doğrultusuyla uyum sağladıktan görülmüştür. Alpin Orojenez hareketlerinin etkisinde kalan bölgede, Jura (?) - Kretase yaşlı Guleman Grubu ile Maestrihtiyen-Alt Eosen yaşlı Hazar Grubu arasındaki uyumsuzluk düzleminin hangi orojenik faza karşılık geldiği tesbit edilememiştir. Yine Guleman Grubu ile Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı arasındaki uyumsuzluk düzleminin ise, Anadolu Orojenik Fazı'na karşılık geldiği belirlenmiştir. inceleme alanındaki ekonomik oluşuklar, Guleman Grubu içerisindeki kromitler, Maden Karmaşığı içerisindeki Mn'lı Fe cevherleşmesi ve yine Maden Karmaşığı içerisindeki, yol yapım malzemesi olarak kullanılabilecek gri renkli kireçtaşlarıdır.