Kocaeli bölgesi heyelan alanlarının incelenmesi

Abstract

Anahtar Kelimeler Kitle Hareketleri, Heyelan, Krip, Falez, Erozyon. Özet: Yeryüzünün doğal şeklini ve görünüşünü değiştiren birçok hareket vardır. Bunların en etkili ve zararlı olanları volkanlar, depremler, heyelanlar şeklinde belirtilebilir. Bu türlü olaylar yeryüzünün doğal şeklini değiştirdiği gibi canlılar ve yapılar üzerinde büyük hasarlara neden olur. Bu nedenden dolayı doğal afet olarak kabul edilen bu konularla jeoloji, jeofizik, morfoloji ve inşaat gibi birçok bilim dalı uğraşmaktadır. Bugün yurdumuzdaki toprakların yaklaşık %80'i heyelan ve erozyon etkisi altındadır. Bunun nedenleri iklim, topografya, jeolojik yapı, toprak durumu ve yanlış arazi kullanımıdır. Kocaeli Bölgesinde toprakların büyük bir kısmı gerek topoğrafik ve jeolojik yapı ve gerekse iklim koşullan nedeniyle heyelan etkisi altındadır. Bu nedenle bu çalışmada Kocaeli Bölgesinde yer alan Arslanbey, Hisareyn, Selimiye, Döngel ve Kızderbent heyelan alanlarının jeofizik ve jeolojik yöntemler kullanılarak tespit ve analizleri yapılmıştır. Çalışma alanlarının genel jeolojik çalışmaları yapıldıktan sonra jeofizik yöntemlerden sismik ve elektrik (özdirenç) yöntemleri uygulanarak heyelanların kayma yüzeyleri, kayan toprak kalınlıkları, ve litolojileri saptanmıştır. Çalışma bölgelerinde genelde toprak örtü tabakalarının altında kalın çatlaklı killer bulunmaktadır. Heyelan alanlarında alınan jeofizik verilerin yorumlanması sonucunda buradaki heyelanların genelde kalın kil tabakalarının gerek kaynak sulan ve gerekse yağışlar nedeniyle şişmesi ve kaygan olan yüzey üstündeki toprak katmanlarının kayması sonucu ortaya çıktığı sonucuna varılmıştır. Arslanbey heyelan alanında eğim yaklaşık 8° olup, toprak örtü tabakası yaklaşık 1 m kalınlığındadır. Bunun altında ise kireçtaşlan yer almaktadır. Burada bulunan taş ocağındaki patlatmalar nedeniyle yukarıdaki toprak tabakasında kaymalar ve şevde kaya düşmeleri oluşmaktadır. Hisareyn ve Selimiye potansiyel heyelan alanlarım genelde kestane ve gürgen ağaçlan kaplamaktadır. Bu alanlarda yamaç eğimi 6°-13° arasında olup, üst kısanlarda kaynak sularının kontrolsuz akması heyelan riskini büyük ölçüde arttırmaktadır.Döngel Belediye sınırlan içinde bulunan potansiyel heyelan alanlarının ortalama eğimi 4° ile 24° arasında değişmektedir. Bu alanlar genellikle otsu bitkilerle kaplıdır. Değişik kalınlıklardaki toprak tabakasının altında kalın-çatlaklı kil seviyeleri yer almaktadır. Kızderbent heyelan alanları Kızderbent'in kuzey ve güneyinde bulunan Papaztepe ve Bayraktepedir. Papaztepe'nin yamaç eğimi 13°-23° ve Bayraktepe'ninki ise 18°-20° dir. Her iki yamaçta toprak kalınlığı 1-3.5 m arasında değişmekte olup, altta volkanik tüfler yeralmaktadır. Yamaçlarda gerek erozyon ve gerekse heyelanlar nedeniyle volkanik tüfler yer yer mostra vermektedir. m

Key words : Mass Movements, Landslide, Creep, Cliff, Erosion Abstract : There are many types of movements that change the natural shapes and appearance of the earth surface. The most effective and harmful of them are volcanoes, earthquakes and landslides. These kinds of actions change the natural shape of the earth's surface as well as cause great injuries on livings and structures. For this reason, geology, geophysics, morphology and civil engineering involve in these subjects accepted as natural disasters. Today, %80 of our land is under the effect of landslide and erosion. The reasons of these are climate, topography, geology, soil and wrong usage of the land. The most part of the lands in Izmit region is under the effect of landslide due to topographic and geologic constructions and climatic conditions. For mis reason, in this thesis, Arslanbey, Hisareyn, Selimiye, Döngel and Kızderbent landslides are demonstrated and analyzed by using geological and geophysical methods. After doing geological work the supping face, thickness of the soil slipped and Hthologies were determined using geophysical methods (seismic & electric (resistivity)). There are generally fissured clays under the soil layers in the working areas. Results of geophysical data indicated that the general reason of the landslides in the working areas is the swelling of clays with water from the natural resources and from atmospheric water and man sliding the soil layers above them. The slope of Arslanbey landslide is about 8° and thicknes of soil layer overlying the limestones is about 1 m. The detonations in the open pit mine placed in the flank of the hill cause the flowing of soil and falling dawn of rocks from the cliff The potantial landslides of Hisareyn and Selimiye are covered with chestnuts and Hornbeams. The slope of the flanks is about 6-13°. The uncontrolled streams of natural water sources placed over the flanks increase the risk of landslide. The average slope of the potential landslide areas in the Döngel region is about 4°- 24°. These areas are covered with small plant herbs. Thick fissured clay series take place under the soil layer. Kızderbent landslide areas are Papaztepe and Bayraktepe placed in the North and South of Kızderbent respectively. The slope of the flanks of Papaztepe is between 13°- 23° and that of Bayraktepe is between 18-20°. The typical soil thickness in both areas is between 1-3.5 m Volcanic tuffs underlie the soil layers. These tuffs outcrop in some areas because of landslides and soil flowing.