Img-Ikg arası primer standartların oluşumu

Abstract

` lmg-1 kg PRİMER KÜTLE STANDARTLARININ OLUŞTURULMASI Sevda KAÇMAZ Anahtar Kelimeler : Yerine geçirme yöntemi, kütle standartları, havanın kaldırma kuvveti, belirsizlik, varyans, kovaryans, en küçük kareler yöntemi, lagrangian çarpanı Özet : Bu çalışmada, kütlebiriminin gerçekleştirilmesinde ve iletiminde 54 nolu ulusal kilogram prototipi üzerinden, uluslararası kilogram prototipine izlenebilirliği sağlayan 1 mg dan 1 kg'a kadar primer paslanmaz çelik standartların oluşturulması anlatılmıştır. 1 kg paslanmaz çelik standatlar (yoğunluk : 7900 kgm`3) ile ulusal kilogram prototipi (yoğunluk : 21500 kgm`3) arasındaki yoğunluk farkı büyük olduğundan dolayı, havanın kaldırma kuvvetinden gelecek olan hataları azaltmak için sıcaklık, nem ve basınç kontrollü muhafaza kabini yapılmıştır. 1 mg - lkg arası paslanmaz çelik standartların yoğunlukları hidrostatik tartım yöntemiyle 2x1 0`5 bağıl belirsizlikle belirlenmiştir. Tartı işlemlerinde yerine geçirme yöntemi (R-T-T-R) kullanılmıştır. Hava ortamında yapılan kütle belirlemelerinde havanın kaldırma kuvveti düzeltmesi oldukça önemlidir. Buna ek olarak 5x1 0`8 'den daha küçük bir bağıl ölçüm belirsizliği ile kütle belirlemelerinde hacimce genleşme, kütle seviye merkezindeki farklar için düzeltmeler yapılmıştır. Hava yoğunluğunun hesaplanmasında CIPM formülü kullanılmıştır. Bilinmeyen kütlelerin tartım ve belirsizlik değerleri; tartım şeması, en küçük kareler yöntemi ve Lagrangian Multiplier yardımıyla Mat Lab bilgisayar programında hesaplanmıştır.

REALIZATION OF THE MASS SCALE FROM 1 mg TO 1 kg Sevda KAÇMAZ Keywords : Substitution method, mass standards, air buoyancy, uncertainty, variance, covariance, least square method, lagrangian multiplier Abstract: In this work, The establishment of primary stainless steel standards were expressed. As the realization and dissemination of the unit of mass is ensured with the aid of primary stainless steel standards which are traceable to the International Prototype Kilogram through the mass the mass of the Prototype Kilogram of Turkey numbered 54. The temperature, pressure and humidity controlled a cabin were made for the density differences between the national prototype kilogram (density : 21500 kgm`3) and 1 kg stainless steel standards (density : 7900 - 8000 kgm`3) are the most big and to reduce errors due to air buoyancy. The density of the stainless steel standards were determined by hydrostatic weighing system. In the weighing processing, substitution method was used. In the mass determination by weighing in air, the air buoyancy is most important. In addition to this, in mass determination with the relative uncertainty of measurement smaller than 5xl0`8 corrections for differences in volume expansion and center of mass levels of the standards to be determined are to be made. In the calculation of the air density, the equation used was recommended by the CIPM. The uncertainties and weighing values of the unknown masses were calculated using the weighing schemes, the least squares method and the method of the Lagrangian multipliers at mat lab computer program.