Pistacia vera L. ( Antep Fıstığı )`nın çeşitli doku ve organlarından doku kültürü yöntemleriyle rejenere bitkilerin elde edilmesi araştırmaları

Abstract

ÖZET Doktora Tezi PİSTACİA VERA L.(ANTEP FISTI?D'NIN ÇEŞİTLİ DOKU VE ORGANLARINDAN DOKU KÜLTÜRÜ YÖNTEMLERİYLE ELDE EDİLMESİ ARAŞTIRMALARI Tuncer TAŞKIN FIRAT ÜNİVERSİTESİ Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı 1995 Sayfa 51 Bu tez çalışmasında Pistacia vera L. ev. Siirt (Arıtep fıstığı) bitkisinin çeşitli doku ve organlarından in vitro koşullarda Doku Kültürü Teknikleri ile fide elde edilme imkanları araştırılmıştır. Çalışmalarda ilk olarak, in vitro çimlendirilmiş tohumlardan gelişen, 10-12 günlük fidelerin, epikotil, nod ve sürgün ucu bölgelerinden alınan eksplantlar, farklı hormon konsantrasyonları içeren Murashige Skoog besin ortamları üzerinde kültüre alınmıştır. 2 mg/L BAP içeren MS besin ortamının, sürgün gelişimi ve çoğal timi için en uygun ortam olduğu belirlenmiştir. Elde edilen sürgünlerin ise köklendirilmelerinde en uygun ortamların makro elementleri 1/2 oranında azaltılmış hormonsuz sıvı MS çözeltileri ile makro elementleri 1/2 oranında azaltılmış 2.5 mg/L IBA içeren agarlı MS ortamlarının en uygun ortamlar olduğu saptanmıştır. Çalışmalarda önemli bir problem olarak karşımıza çıkan ve köklenmeyi inhibe eden sürgün ucu nekrozunun azaltılması için CaCİ2 miktarı 15 mM çıkarılmış MS besin ortamlarının, sürgün ucu nekrozunu azalttığı ve sürgün kalitesineII olumlu etki yaptığı bulunmuştur. İkinci olarak olgunlaşmamış P.vera L. ev. Siirt embriyolarının 2 mg/L kinetin ve 2x1 0`^ mg/1 2-4-D içeren MS besin ortamları üzerinde kültüre alınması ile embriyoların gelişerek bitkiciklere dönüşmesi sağlanmıştır. Araştırmalarda son olarak, P.vera L. ev. Siirt'in olgunlaşmamış tohumlarından so matik embriyolar elde etmek amacıyla, zigotik embriyolar ve kotiledon eksplantlar izole edilerek, sıvı ve agarlı MS ortamlarında kültüre alınmıştır. Bunlardan gerçek anlamda so matik embriyolar 1.5 mg/L NAA içeren agarlı MS ortamlarında ve kotiledon eksplantlar- dan direk olarak meydana gelmiştir. Somatik embriyoların daha sonra 1.5 mg/L BAP içeren sıvı MS ortamlarında ve lmg/L GA3 + 600 mg/L L-Glutamin içeren agarlı MS ortamlarında çimlendirilmesi ile bitkiciklere dönüşmesi sağlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Pistacia vera L., meristem kültürleri, embriyo kültürleri, somatik embriyojenez, bitki doku kültürleri, bitki rejenerasyonu.

III SUMMARY Ph D Thesis THE RESEARCHES OF PRODUCTION OF REGENERE PLANTS BY TISSUE CULTURE TECHNIQUES IN THE IN VITRO CONDITIONS FROM DIFFERENT TISSUES AND ORGANS OF PISTACIA VERA L ( ANTEP FISTI?I) Tuncer TAŞKIN Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology 1995 Page 51 In this study, we have investigated the possible production of seedlings from diffe rent tissue and organs of Pistacia vera L. ev. Siirt ( Pistachio) in vitro using tissue cultu re techniques. Firstly, the explants taken from epicotly, nod, and shoot tip regions of 10-12 day- old seedlings obtained in vitro through germinated seeds were cultured on MS media con taining different hormone concentrations. It was found that MS medium containing 2 mg/ L BAP gave the best results for growing and propagating the shoots. The best results for rootings of the shoots obtained were to use the MS liquid medium without hormones of which macro elements were reduced by half and also to use the MS agar medium ( with 1/ 2 reduced macro elements) containing 2.5 mg/L IBA. The major problem faced was shoot tip necrosis which inhibits rooting. Increasing the levels of CaCİ2 to 15 mM in MS agar medium reduced the rate of the shoot tip necrosis and improved shoot quality. Secondly, we have also obtanied plantlets by culturing immature embryos of P. vera L. on MS nutrient medium contanining 2 mg/L kinetin and 2xl0~-> mg/L 2,4-D. Finally, this study aimed at obtaining somatic embryos from immature seeds of P. vera by isolating the explants from zygotic embriyos and cotyledon in the liquid and agar MS media. The somatic cotyledon explants on MS agar medium with 1.5 mg/LIV NAA. The plantlets were obtanied from somatic embriyos by using MS liquid medium with 1.5 mg/L BAP and MS agar medium with 1 mg/L GA3 and 600 mg/L L-Glutamin. KEY WORDS: Pistacia vera L., meristem cultures, embryo cultures, somatic embryogenesis, plant tissue cultures, plant regeneration.