Konuşmalık türlerde bir anlatım tutumu olarak nasihatler

Abstract

Tür odaklı çalışmalar, araştırma teknikleri ve bakış açıları halkbilimi çalışmalarının başlangıcından beri 1812 yılından bu yana bu disipline hâkimdir. Aynı durum Türk halkbilimi çalışmaları için de ortaya çıktığı 1913 yılından bu yana geçerlidir. Bu bakış açısıyla yapılan ??ideal tür? tanımları ve buna bağlı incelemeler, halkbiliminin verilerinin bütüncül olarak anlaşılmasını sağlayacak halk felsefesinin en küçük birimleri olan ?halk fikirleri?nin ortaya konulmasını imkânsızlaştırmaktadır. İdeal tür tanımının akademik çalışanlarca yapılan tanımlamalara uymayan örnekleri dikkate almamaları bunun en büyük nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma Türk Halkbiliminde nasihat anlatım tutumuna göre kullanılan konuşmalık türlere üzerine yapılan ilk tahlil denemesidir. Bu bağlamda sözlü kayaklardan derlenen nasihat anlatım tutumuna göre oluşturulmuş konuşmalık türler ki bunlar, atasözleri, deyimler, alkışlar, kargışlar, efsaneler, memoratlar, fıkralar, hikâyeler ve kişisel anlatılar olarak sıralanabilir. Bu türlerin kullanıldıkları konuşma durum ve bağlamı gözönünde bulundurularak tematik, işlevsel, bağlamsal ve yapısal özellikleri, sosyal değerlerle olan ilişkilerine de özellikle dikkat edilerek tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Geleneksel Sözlü Nasihatler, Anlatım tutumu olarak Nasihat, Konuşmalık Türler, Türk Halk Edebiyatı.

Genre oriented studies and research aproaches domitated Folkloristics since 1812 which is one of the official startting date of the discipline. The discipline of Turkish Folklore also has exactly the same situation. It is genre oriented since its started in 1913. However genre oriented studies do not let to work on ?folk ideas? which are the essential base of folk philosophy that is the real goal of folklore studies. Genre oriented studies make impossible to work on folk ideas because its concept of genre based on the ?ideal type of genre?. The concept of ?ideal type of genre? do not care examples of a genre which do not fix the academic descriptions. In this context this study is one of the first attemp to analyse the conversational genres which are used and collected in Turkish actual socio-cultural contexts according to attitute of advice. In other words, the purpose of this study is to make a folkloristic description of Turkish advices as an attitude of expression which is the goal orientation of many conversational genres like proverbs, legends, memorates, tales, anectods, stories and personel narratives. The characteristic features of conversational genres which produced by traditional Turkish advices as an attitude of expression is evaluated by their thematic, structural, functional and contextual characteristics with a special attention was given their relationship with social values.Key Words: Verbal Advices, Traditional Attitude of Exressions, Conversational Genres, Turkish Folk Literature