Polat-Beğre (Doğanşehir) çevresindeki mağmatik kayaçların petrögrafik ve petrolojik özellikleri

Abstract

öz Doktora Tezi POLAT-BE?RE (DO?ANŞEHİR) ÇEVRESİNDEKİ MAGMATİK KAYAÇLARTN PETROGRAFİK VE PETROLOJİK ÖZELLİKLERİ Ayten ÖN AL Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı 1995, Sayfa: 159 İnceleme alam, Doğu Toros kuşağında Malatya İli Doğanşehir ilçesinin batısında yer almaktadır. Bu alanda yaşlıdan gence doğru Permo-Triyas yaşlı Malatya Metamorfitleri, Üst Kretase yaşlı Berit Grubu kayaçlan, Üst Kretase (?) yaşlı Polat- Beğre Granitoyidi, Orta Eosen yaşlı Maden Karmaşığı ve Plio-Kuvaterner yaşlı Beylerderesi Formasyonu yüzeylenmektedir. Magmatik kayaçlar ile hem tektonik hem de intrüzif dokunak oluşturan Malatya metamorfitleri çeşitli şistler, mermer, rekristalize kireçtaşı ve dolomitlerden, Berit grubu kayaçlar metapelit, peridotit, amfîbolit ve migmatitden oluşmuştur. Maden karmaşığı spilitik bazik volkanitler, çamurtaşı, mikritik kireçtaşı, nümmiütü kireçtaşı, andezit, diyabaz dayklanndan oluşur ve az miktarda merraer'-blâldaftijçerir. Beylerderesi formasyonu ise çakıltaşı ile temsil edilmektedir.IV Bu çalışmanın amacını oluşturan; petrografik, petrolojik ve jeokimyasal özellikleri incelenen magmatik kayaçlar geniş bir alanda yüzeylenmektedir. İlk defa bu çalışma ile Polat-Beğre Granitoyidi olarak isimlendirilmiş ve detaylı incelenmiştir. Polat-Beğre granitoyidi diyorit, kuvarsdiyorit, tonalit ve granodiyorit gibi derinlik; mikrodiyorit, tonalit-diyoritporfirler gibi yanderinlik ve aplit, andezit ve lamprofir dayklan ile temsil edilmektedir. Derinlik kayaçlar içerisinde mafik mikrogranüler magmatik anklavlara (MME) sıklıkla rastlanmaktadır. Polat-Beğre granitoyidinin Malatya metamorfitleriyle intrüzif dokunağında skarn mineralleri de izlenmektedir. Polat-Beğre granitoyidinin jeokimyasal analiz sonuçlan ana ve iz element ayrım diyagramlarına taşınmış olup, bu diyagramlar magma tipinin orta ve düşük K'lu- kalkalkalen, tektonik ortamının ise dalma ile ilişkili volkanik yay granitoyidi ile uyumlu (Şili örneği benzeri) olduğunu göstermektedir, örneklerin düşük TİO2 konsantrasyonları da (genellikle < %1) diğer yayla ilişkili kayaçlarınkiyle uygundur. Analiz edilen örneklerin çoğunluğu plajiyoklaz+biyotit+hornblend alanında yeralmaktadır. Bu durum Polat-Beğre granitoyidinin daima biyotit+hornblend içermesiyle de uyumludur. Çalışma alanında batolidin yüzeylenen kısmı azdır. Ana magmatik evrenin ürünleri plajiyoklaz fraksiyonlaşmasının baskın olduğu diyorit grubu kayaçlar ve diyorit grubu kayaçlar kesen, biyotit fraksiyonlaşmasının baskın olduğu tonalit grubu kayaçlardır. Diyorit-tonalitporfirler ve andezit dayklan yanderinlik kayaçlar olup son evrenin ürünleri aplit ve lamprofir dayklandır. ANAHTAR KELİMELER: Doğu Toros Kuşağı, Malatya, Polat-Beğre granitoyidi, diyorit grubu, tonalit grubu, porfirler, dayklar, anklav, kalkalkalen, volkanik yay.

V ABSTRACT (Ph. D. Thesis) PETROGRAPHICAL AND PETROLOGICAL FEATURES OF MAGMATIC ROCKS IN THE VICINITY OF POLAT-BE?RE VILLAGE (DO?ANŞEHİR) Ayten ÖNAL Fırat University Gradute School of Natural and Applied Sciences Departmend of Geological Engineering 1995, Page: 159 The study area is located at the west of Malatya-Doğanşehir town in the Eastern Taurus Belt. The lithological units outcropped in the area are as follows in chronological order: Permo-Triassic Malatya metamorphics, Upper Cretaceous Berit group rocks, Upper Cretaceous (?) Igneous rocks, Middle Eocene Maden complex and Plio-Quatemary Beylerderesi formation. Malatya metamorphics are composed of various schists, marble, recrystalized limestone and dolomites, and their contacts with igneous rocks are tectonic and intrusive nature. Berit group rocks are composed of methapelite, peridotite, amphibolite and migmatite. Maden complex consists of sphilitic basic volcanics, mudstones, micritic limestone, nummulites bearing limestone, andesite and diabase dykes, and include some marble blocks. Beylerderesi formation is represented by conglomerate. Igneous rocks of which petrographic-petrologic and geochemical properties are the subject of this study cover large area. These rocks are called Polat-Beğre granitoid for the first time and studied in detail. Polat-Beğre granitoid is represented by plutonic rocte^ueh^ as diorite, quartzdiorite, tonalite and granodiorite; sub volcanic rocks such as; mictodiorite, tonalite-dioriteporphyrites, and dykes such as aplite, andezite and lampprphyr.VI Plutonic rocks include also mafic microgranular magmatic enclaves (MME). Skarn type minerals are quite common along the intrusive contacts of Polat-Beğre granitoid with Malatya metamorphics. Results of geochemical analyses of Polat-Beğre granitoid plotted on major and trace element discrimination diagrams. These diagrams show that magma type is calc- alkaline with medium to low K and tectonic environment is concordant with subduction related volcanic arc granitoid (Chile like). Low TİO2 concentrations of samples (generally < 1%) are consistent with other arc-derived rocks. Most of the samples analysed fall into the field of plagioclase-biotite-hornblende and this is agree with that conclusion, Polat-Beğre granitoid always contains biotite+horablende. Outcrop of batholith is poor in the area studied. The products of main magmatic phase are diorite group rocks which plagioclase is the dominant fractionation phase and tonalite group rocks cut these rocks, in which biotite is the dominant fractionation phase. Diorite, tonaliteporphyrites and andesite dykes are subvolcanic rocks whereas aplite and lamporphyre dykes are the latest. KEY WORDS: Eastern Taurus Belt, Malatya, Polat-Beğre granitoid, diorite group, tonalite group, porphyrites, dykes, enclaves, calc-alkaline, volcanic arc.