Elazığ Ferrokrom Fabrikası işçilerinin kan, idrar ve tükürüklerindeki krom düzeylerinin araştırılması

Abstract

II ÖZET Doktora Tezi ELAZI? FERROKROM FABRİKASI İŞÇİLERİNİN KAN, İDRAR VE TÜKÜRÜKLERİNDEKİ KROM DÜZEYLERİNİN ARAŞTIRILMASI Timuçin MUTLU Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı 1996, Sayfa: 141 Krom, insan vücudunda bazı fizyolojik fonksiyonların oluşması için gerekli bir eser element olarak belirtilmiştir. Ancak metabolizması insanlara çok benzeyen hayvanlar üzerinde yapılan yoğun çalışmalar sonucu kanserojen etkisi de belirlenmiştir. Bu durum; çalışma sırasında kromdan oldukça fazla etkilenen krom işletmeleri işçilerinin vücut sıvılarındaki krom düzeyini araştırmayı önemli kılmıştır. Bu amaçla Elazığ Ferrokrom Fabrikası' nda çalışan yetmiş işçinin ve ayrıca elli kişilik kontrol grubunun kan, idrar ve tükürüklerindeki krom düzeyi, grafit fırınlı atomik absorpsiyon spektrofotometresi ile araştırıldı. Örneklerin analizinde iki ayrı yöntem kullanıldı. 1. Ön işlemsiz yöntem 2. Yaş asit parçalama yöntemi Matriks girişimini önlemek için standart eğriler vücut sıvıları kullanılarak hazırlandı. Cihazın parametreleri dondurulup kurutulmuş idrar standart referans maddesi (NBS-SRM- 2670) kullanılarak ayarlandı. Ön işlemsiz yöntem ile elde edilen değerler daha düşük düzeyde kaldı. Bu durum, analiz sırasında yoğun bir şekilde anyon ve katyon girişiminin olduğunu ve böylece karbür ve komplekslerin oluştuğunu gösterdi. Yine standart referans madde kullanılarak, Cl` anyonu ile Na+ ve K+ gibi IA grubu katyonlannın girişimi % 2 Pd(N03) 2,III Ca+2 ve Mg+2 gibi IIA grubu katyonlarının girişimi ise % 1.5 Na2B407 eklenerek analiz bulgularını etkilemeyecek düzeye indirildi. ön işlemsiz yöntem ile kontrol grubunun kan ve idrarlarında sırasıyla en fazla 7.58 ppb ve 1.50 ppb toplam krom belirlenirken ferrokrom fabrikası işçilerinin kan ve idrarlarında sırasıyla en fazla 140.16 ppb ve 3.08 ppb toplam krom bulundu. Yaş asit parçalama yöntemiyle ise kontrol grubunun kan, idrar ve tükürüklerinde sırasıyla en fazla 9.40 ppb, 1.50 ppb ve 3.90 ppb krom bulunurken, ferrokrom fabrikası işçilerinin kan, idrar ve tükürüklerinde bu düzeylerin en fazla 184.07, 4.80 ve 68.79 ppb toplam kroma yükseldiği gözlendi, özellikle yaş asit parçalama yöntemiyle kanlarında 100 ppb'den fazla toplam krom belirlenen işçilerin oranı; üretim ünitesinde % 100 olarak bulundu. Kromdan etkilenmenin azalışına paralel olarak hammadde ünitesinde bu oran % 1 2 'ye azaldı. Laboratuvar ve atölye işçilerinin kanlarındaki krom düzeyi ise 100 ppb'yi aşmadı. Sonuç olarak; bu çalışmada, vücut sıvılarındaki krom analizi sırasında oluşan yoğun girişimlerin giderilmesinin, kontrol grubu kullanılmasının, yapılacak analize göre G.F.A.A.S. parametrelerinin belirlenmesinin, elde edilen değerlerin standart referans madde ve literatür değerleri ile karşılaştırılmasının, ferrokrom fabrikası işçilerinin kanlarında kontrol grubundan yaklaşık 20 kat daha fazla krom bulunması nedeniyle acil önlemler alınmasının önemi anlaşıldı. Anahtar Kelimereler : Kanda krom, İdrarda krom, Tükürükte krom, Vücut sıvılarında G.F.A.A.S. ile krom tayini

IV SUMMARY PhD Thesis INVESTIGATION OF CHROMIUM LEVELS IN BLOOD, URINE AND SALIVA OF ELAZI? FERROCHROMIUM PLANT LABOURERS Timuçin MUTLU Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Chemistry 1996, Page: 141 The chromium, in the human body, to form of some physiological functions as a needed element is determined. However, the result of making work on animals that metabolisms look like to human determined effection of cancerogen. This condition, was needed to research chromium level in the body fluids of chromium plant labourers that effected from the chromium during the working time. With this purpose, was researched chromium level in the blood, urine and saliva of working seventy labourers in the Elazığ Ferrochromium Plant and besides fifty control subjects in the analysis of sample, two different methods used: 1. Without decomposition method 2. Wet acid dissolution method For prevention of matrix interference, standard curves by using body fluids was prepared. Apparatus parameters by using freeze dried urine standart reference material (NBS-SRM- 2670) was arranged. With without decomposition method, the obtaining values recomend at the lower level. This position, during the analysis anion and kation interference were existed atV dense shape and thus existing of carbür and complexes shown. Once more, using with reference material, with CI` anion, like Na+ and K+ the kation interference of IA group is % 2 Pd(N03)2i as for like Ca+2 and Mg+2 the kations interference of HA group added % 1.5 Na2B4Û7, analysis invention bring down to the non effective level. While with without decomposition method, in the blood and urine of control subjects respectively most excess 7.58 ppb and 1.50 ppb total chromium was determined, in the blood and urine of ferrochromium plant labourers respectively most excess 140.16 ppb and 3.08 ppb total chromium was found. While as for wet acid dissolution method, in the blood, urine and saliva for control subjects respectively most excess 9.40 ppb, 1.50 ppb and total chromium was determined, in the blood and urine of ferrochromium plant labourers respectively most excess 140.1 6 ppb and 3.08 ppb total chromium was found. While as for wet acid dissolution method, in the blood, urine and saliva of control subjects respectively most excess 9.40 ppb, 1.50 ppb and 3.90 ppb chromium was found in the blood, urine and saliva of ferrochromium plant laborurers total chromium level most excess was observed to rise 1 84.07, 4.08 and 68.79 ppb. Especially with wet acid dissolution method the ratio of laborurers that defined total chromium more than 1 00 ppb in the blood was find as % 1 00 in the production units, as parallel to decrease of effected from chromium in row matter unit, this ratio was decreased to % 1 2. As for the chromium level of blood of laboratory and workshop laborurers was passed over 1 00 ppb. As a result; at this study, in the body fluids the formation dense interferences during the chromium analysis are removed, using of control subjects, parameters of G.F.A.A.S. is defined according to analyse, obtained values are compared with standart reference material and literature values, because of the chromium of blood of ferrochromium plant labourers was find more than 20 times from control group, the importance of needing to take critical preventive was understood. Key Words : Chromium in the blood, Chromium in the urine, Chromium in the saliva, Determination of the chromium by G.F.A.A.S. in the body fluids.