Elazığ çevresindeki heyelanların jeoloji incelemesi

Abstract

II OZ Yüksek Lisans Tezi ELAZI? ÇEVRESİNDEKİ HEYELANLARIN JEOLOJİ İNCELEMESİ Mehmet Cihat ALÇİÇEK Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı 1996, Sayfa, 94 Çalışma alanı Doğu Anadolu Bölgesinde Elazığ il merkezinin çevresini kapsamaktadır. Çalışmada, bu bölgede görülen önemli heyelanlardan bazıları incelenmekte ve tamulmaktadır. İncelenen heyelanların, heyelan jeolojisi gereği, jeolojisi, iklimi, topografyası, depremselliği ve zemin özellikleri araştırılmıştır. Elde edilen bu veriler ile soruna çareler buldurtacak çözümler ve öneriler de çalışmanın amacı içerisindedir. Bölgede en yüksek ve en alçak kotlu yerler arasındaki fark 742 m'dir. Bölgedeki akarsuların uzunlukları 3.5-22 km. arasmda, yatak eğimleri ise 9.4x1 0-3- 1.9 arasmda değişmektedir. Bölgenin 63 yıllık yağış oratalaması 427.2 mm, sıcaklık ortalaması ise 12°,9 C'dir. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinin 63 yıllık ortalama değerlerine göre, Thornthwaite formülleri kulla nılarak çıkarılan bölgenin iklim formülü C2 B/ s2 b2' şeklindedir. Bölgede doğal orman örtüsü yoktur. Ancak çok sınırlı alanlarda ve ağaç landırma çalışması yapılmış bazı yerlerde ağaçlara rastlanmaktadır. Çalışma alanında yüzeyleyen birimler yaşlıdan gence doğru; Permo- Triyas yaşlı Keban Metamorfıtleri, Senoniyen yaşlı Yüksekova Karmaşığı, Üst Maestrihtiyen yaşlı Harami Formasyonu, Lütesiyen-Üst Oligosen yaşlı Kırkgeçit Formasyonu, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Karabakır Formasyonu ve Pliyo- Kuvaterner yaşlı Palu Formasyonu olarak sıralanır. Bölge; Toros Orojenik Kuşağının doğusunda jeoloji yönünden önemli bir yerde bulunmaktadır. Üst Kretase'den günümüze kadar etkin olan jeotektonik olaylar hem bölgenin hem de Türkiye'nin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.Ill Bölge Türkiye deprem bölgeleri haritasına göre ikinci dereceden sarsımlıdır. Bölgenin daha güneyi ve daha kuzeyi üçüncü dereceden sarsımlıdır. Bilindiği gibi kütle hareketleri doğanın her yerinde ve doğada insanlar tara fından yapılan kazı şevlerinde oluşur. Heyelan ve bununla ilgili problem mühen disler için çok önemlidir. Çünkü bu olaylar kara ve demiryollarında, baraj ve her türlü kazı işlerinde görülür ve maddi zarara neden olur. Ayrıca yol ve vadilerin kapanması, inşaat sırasında meydana gelen aksamalar ve yapılarda deformas- yona neden olduğundan önem taşır. Bağlarca Heyelanı; Elazığ'ın B'smda, Bağlarca Köyü yakınındadır. Bağlarca Heyelanı topuğu Örençay Deresi ile sınırlı bir esas heyelan çevresinde ve içeri sinde gelişmiş birçok heyelanlardan oluşan bir heyelanlar topluluğudur. Heyelan, yaklaşık yatay duruşlu olan Karabakır Formasyonu'nun gölsel kireçtaşları ile altındaki, tabakaları KB'ya eğimli Kırkgeçit Formasyonu'nun killi-kumlu sevi yeleri içerisinde olmuştur. Heyelanın hareket yönü ile bu tabakalar aynı yöne eğimlidir. Esas heyelan düzlemsel-dairesel yüzeyli bir kaymadır. Saikaya Heyelanı; Elazığ ilinin K'inde Saikaya Köyü'nde, biri büyük diğeri daha küçük iki heyelan şeklinde meydana gelmiştir. Heyelan, üstte yaklaşık yatay duruşlu Karabakır Formasyonunun bazaltları ile alttaki kuzeybatıya eğimli Kırkgeçit Formasyonu'nun killi seviyeleri içerisinde gelişmiştir. Heyelanın topu ğundan Yukarı Dere geçmektedir. Hareket yönü D'ya doğrudur. Kayma yüzeyi şekli daireseldir. Kara Tepe Heyelanı; Elazığ-Malatya karayolunun 30. km' sindeki Kara Tepe yamacında meydana gelmiştir. Heyelan, üstte yaklaşık yatay duruşlu olan Karabakır Formasyonu'nun bazaltları ile alttaki KB'ya eğimli Kırkgeçit Formas yonu'nun killi seviyeleri arasında gelişmiştir. Kayma yüzeyi şekli daireseldir ve hareket yönü B'ya doğrudur. Oymaağaç Heyelanı; Elazığ'ın KD'sunda Oymaağaç Köyü'nde meydana gelmiştir. Heyelan, Yüksekova Karmaşığı ile Kırkgeçit Formasyonu arasındaki bindirmeli dokunakta meydana gelmiştir. Heyelamn topuğundan Karabağ Dere geçmektedir. Kayma yüzeyi şekli daireseldir. Hareket yönü GB'ya doğrudur. İncelenen heyelanların çeşitli karakteristiklerini belirlemek için arazi ve laboratuvarda çeşitli gözlem, inceleme ve deneyler yapılmış ve sonuçlan ortaya konmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Kütle hareketleri, heyelan, heyelan jeolojisi, kayma, Doğu Toros Orojenik Kuşağı, Elazığ, Bağlarca, Saikaya, Kara Tepe, Oymaağaç.

IV ABSTRACT Master Thesis THE GEOLOGICAL RESEARCH OF THE LANDSLIDES IN THE ELAZI? VICINITY Mehmet Cihat ALÇİÇEK Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering 1996, Page 94 The study area comprise the surround of the Elazığ found in the East Anatolian region. In the study area some of the landslides have been investigated. Their geological, climatic, topographical, seismic and ground mechanical characteristics have been studied. By the provided data it has been attempted to find solution and suggestion to the problem. The differences between the highest and lowest altitude is 742 m. The average length of the streams about 3.5-22 km. The dip of the stream course varies from 9.4xl0-3 to 1.9. The 63 year average precipitation ratio is 427.2 mm and average temperature 12°. 9 C. By using Thorntwaite rule according to 63 years meteorological data the climatic formula of the region was conclused as C2 B/ s2 b2'. In the region the vegetation is absent. There are some limited culturet vegetation around villages in the studied area. In the study area the geological sequence from bottom to top is as follows. Permo-Trias aged Keban metamorphites, Senonian aged Yüksekova complex, Upper Maestrichtian aged Harami formation, Lutetian-Upper Oligocene aged Kırkgeçit formation, Upper Miocene-Pliocene aged Karabakir formation and Plio-Quaternary aged Palu formation. The area is situated in the Eastern Taurus Orogenic Belt, in which the geotectonic movements played an important role from Upper Cretaceous time to recent. According to Turkish seismic map the area is located at the second eartquake order.As known, the mass movements occured in the field by excavations of man. Landslide and related problems are very important for the engineers. They are seen in the rail road and dam excavations. They cause damages. Because they destroyes roads and buildings and therefore they have a special importance. Bağlarca Landslide is situated near the Bağlarca Village. It consists of a group of landslide. The landslide occured between limestone and sandy-clay horizons. The landslide movement direction and these bed clips are parallel. The main landslide has a planar-circular slip. Saikaya Landslide is big one of other small landslides in the Saikaya Village. The landslide occured between Karabakir formation basalt being almost horizantal and clay level being North- West dipped. At the foot of the slide the Yukarı stream lies. The direction of the movement is towards the East. The shape of the slide plane is C'rclar. Kara Tepe Landslide occured in the slope of Kara Tepe situated about 30 km section between Elazığ-Malatya highway. Landslide occured between Karabakir formation clay horizons at the bottom. The slide plane is spherical and the slide direction is towards the West. Oymaağaç Landslide occured in the Oymaağaç Village. The slide is situated between Yüksekova complex and Kırkgeçit formation over thrusted contact. Karabağ stream lies in the foot of the landslide. The slide plane is spherical and movement direction is towards the South- West. To find the characteristics of the landslide both field and laboratory experiments have been done and their results have been found. KEY WORDS: Mass movements, landslide, landslide geology, slide, East Taurus orogenic belt, Elazığ, Bağlarca, Saikaya, Kara Tepe, Oymaağaç.