Çukurova ve çevresinin deprem tehlikesi

Abstract

ÇUKUROVA ve ÇEVRESİNİN DEPREM TEHLİKESİ Ergin ULUTAŞ Anahtar Kelimeler: Kilikya Bölgesi, Depremsellik, Deprem Tehlikesi, Gumbel, Poisson, Markov veWeibull Modelleri. Özet: Tarihte Kilikya Bölgesi olarak adlandırılan Çukurova ve çevresinin (35.5°- 38.0°K ve 34.5°-37.0°D) deprem tehlikesi araştırılarak saptanmaya çalışılmıştır. Deprem verileri USGS (United States of Geological Survey) ve Kandilli Rasathanesi veri kütüklerinden elde edilmiştir. Çalışmada aletsel döneme ait (1908-1998) 83 adet, tarihsel döneme ait (0-1900) 57 adet deprem verisi kullanılmıştır. Bölgenin deprem etkinliği araştırılarak, sismik tehlike hakkında yorumlar yapılmışta`. Deprem istatistiğinin temel bağıntısı olan magnitüd-frekans bağıntısı LogN=5.11-1.07M olarak bulunmuş, magnitüd-frekans ilişkisinden yararlanaraklOO yıl için 10'ar yıllık peryodlarda sismik tehlike ve ortalama oluş sayılan saptanan depremlerin tekrarlanma peryodları hesaplanmıştır. Bölgede aletsel döneme ait deprem verileri Gumbel Uç Değerler Dağılımı esas alınarak incelenmiş ve sismik tehlike değerleri hesaplanmıştır. M=6.3 olan bir depremin tekrarlaması için dönüş peryodu yaklaşık 61 yıl olarak bulunmuştur. Bölgede Markov Modeli uygulanarak deprem oluşumları incelenmiştir. Aynı yapısal süreksizlikte birbirini izleyen depremlerin bağımsız olaylar sayılamayacağı ve aradan geçen zamanın olayları etkileyeceği varsayımından yola çıkılarak, deprem oluşum modeli için Markov modeli seçilmiştir. Bölge önce batıdan doğuya A (35.5°-38.0°K ve 34.5°-36.0°D), B (35.50-38.00K-36.00-37.0°D) olarak iki alt bölgeye ayrılmıştır. Magnitüd aralıkları 5.0 £ M < 5.4, 5.5 £ M £5.9 ve M £6.0 olarak tanımlanmıştır. Depremlerin olma ve olmama olasılıkları magnitüdlerin geçiş olasılık matrisleri ile elde edilmiştir. Sonuçlardan bir önceki zaman aralığında deprem olduğunda, gelecekteki zaman aralıklarında depremin olmama olasılığı yüksek olarak bulunmuştur. Kalite-kontrol araştırmalarında geniş bir uygulama sahası bulan Weibull Dağılımı bu çalışmada Adana için şiddeti VI ve daha büyük depremler için uygulanmıştır. Dağılımı belirleyen katsayılar bulunduktan sonra ortalama tekrarlama peryodu ve standart sapma sırasıyla 76.06 ve 26.59 yıl olarak bulunmuştur. Ayrıca Weibull dağılım fonksiyonları; birikimli olasılık, güvenilirlik, yoğunluk ve şartlı olasılık fonksiyonları hesaplanmıştır. Olasılık yoğunluk fonksiyonu 70 yıl civarında maksimum göstermektedir.

EARTHQUAKE HAZARD OF ÇUKUROVA REGION Ergin ULUTAŞ Key Words: Kilikya Region, Seismicity, Earthquake hazard, Gumbel, Poisson, Markov and Weibull Models. ~~ Abstract: Earthquake hazard of Çukurova Region (35.5°-38.0°N and 34.5°-37.0°E) that was called Klikya Region in history has been determined. The data which were used in seismic hazard analysis have been obtained from the catalogs of USGS (United States Geological Survey) and Kandilli Obsevatory. The data includes 83 earthquakes for instrumental period (1908-1998) and 57 earthquakes for historical period (0-1900). The magnitude of M > 4.0 and the intensity of I0 > VI earthquakes have been used. Firstly, complemental analysis have been applied to earthquake data then seismicity and seismic hazard analysis have been studied in the region. The magnitude-frequency relation has been obtained as LogN=5.11-1.07M Occurrence and reoccurrence of earthquakes have also been obtained for 100 years by 10 years time intervals as a function of M Seismic hazard parameters have been determined by using Gumbel Extreme Value Distribution. From Gumbel Distribution, the return period for an earthquake M=6.3 has been obtained as 61 years. Earthquake hazard has been determined by using Markov Model for the earthquake occurrences. This model depends on the assumption that the successive earthquakes in the same structural discontinuity should not be independent events and the occurrence of the earthquakes should be influenced by the elapsed time between them. Klikya region has been divided into two adjacent subregions from west to east such as A (35.5°-38.0°N and 34.5°-36.0°E), B (35.5°-38.0°N and 36.0°-37.0°E). 5.0<M<;5.4, 55 M ^5.9 and M> 6.0 have been defined as magnitude intervals. Occurrence and nonoccurrence probabilities of earthquakes have been determined from transition matrices of magnitudes. According to the results, if there is an earthquake in previvious time interval, the probability of the nonoccurrence of earthquake is high in the region for the next time intervals. Weibull Distribution Function which is applied to quality-control research has been made the probabilistic treatments of earthquake occurrence for Adana, taking into account earthquakes of VI or greater intensities. Firstly, Weibull distribution parameters have been determined. These are main return period and its deviation. The main return period and its deviation have been estimated as 76.06 and 26.59 years respectively. Then, Weibull distribution functions have been determined. These are cumulative, reliability, density and conditional probability functions.