137 numaralı Ayıntab Şer`iyye Sicilinin (h. 1216-1220 /m. 1801-1806) transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı Devleti'nin mahkeme kayıtları olan Şer'iyye Sicilleri yerel tarihçalışmalarının en önemli kaynakları arasında yer almaktadır. Şer'iyye Sicilleri, zengin içeriği ile Osmanlı Devleti'nin tarini çeşitli yönleriyle aydınlatmamızı sağlayan önemlikaynaklardandır. Şer'iyye Sicilleri ait oldukları bölgenin; nüfusu, ticarî faaliyetleri, dinive sosyal yapıları vb. hakkında bilgi içerir. Şer'iyye Sicilleri ile ilgili yapılançalışmalarla, Osmanlı Devleti'nin idarî teşkilatlanması ve hukukî yapısı hakkında dabilgilere erişilir. Böylece Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik tarihi hakkında önemliveriler elde edilir. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin sınırları içinde olup günümüzde birçokdevlet kuran toplumların tarihini aydınlatması bakımından da Şer'iyye Sicilleri büyükönem taşımaktadır. Şer'iyye Sicilleri'nin tarihsel ehemmiyetinden yola çıkarak yereltarih çalışmalarına katkı sağlaması düşüncesiyle bu çalışma meydana getirildi. Buçalışmada H.1216-1220 ( M. 1801-1806) yıllarını kapsayan 87 varak 172 sayfa olan 257mahkeme kaydının yer aldığı 137 numaralı Ayntâb Şer'iyye Sicili'nin transkrip vedeğerlendirilmesi yapıldı. Belge çeşitliliği bakımından zengin içeriğe sahip olan sicildeyer alan belgelerin vergi tahsili, asker toplama, dilekçe usulüyle görevlendirme, memurve hizmet atamaları, asayişin sağlanması ile ilgili ferman ve buyuruldu; vesâyet, miras,borç, takas, diyet, sulh, vekâlet ve vakıf ile ilgili hüccetler, terekeler, ilgili kayıtlar vb. ileilgili olduğu görüldü. Bu belgeler ışığında H. 1216-1220 M. 1801-1806 yılları arasındaAyntâb'ın sosyo-ekonomik, kültürel, idari, mimari vb. tarihi hakkında önemli bilgileredinilebilir. Böylece Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılın ilk yarısında meydana gelensosyo-ekonomik ve siyasal gelişmelerin Ayntâb'a yansımaları hakkında bilgilere ulaşılır.Anahtar Kelimeler: Şer'iyye Sicili, Osmanlı Devleti, Ayntâb, Buyuruldu,Hüccet, Tereke

Judicial records are one of the most important resources for local historystudies. Judicial records are important resources to enlighten the history of OttomanEmpire with various aspects with their rich content. These records include informationabout the population, grown products, commercial activities, religious and socialstructure of the region which they belong. In addition, studies about judicial recordsprovides knowledge about the administrative organization and judicial structure ofOttoman Empire. Therefore, valuable data about socio-economic history of OttomanEmpire can be maintained. Judicial records are also of importance that provideinformation about the history of societies wich established many states within theboundaries of the Ottoman Empire. Based on the historical importance of judicialrecords, this study has been done in order to contribute to the local history researches. Inthis present study, Ayıntab Judicial Documents Numbered 137, belongs to the years H.1216-1220 (1801-1806 AD) were transcripted and analyzed. These documents,consisting of 87 varak and 172 pages, include 257 judicial, records. It has been seen thatthe documents in this record, which is rich in the variety of documents, are fermans andbuyruldus about tax collection, appointment by letter, assignments of officials andsecurity; hüccets about tutela, heritage and dept; terekes and documents about. In thelight of this documents, we obtained substantial information about socio-economic,cultural, administrative, architectural history of Ayntab for the years H. 1216- 1220(1801-1806 AD). So, information about the influences to Ayntab of socio- economic andpolitical developments occurred in Ottoman Empire in the first half of XIX. Century hasbeen obtained.Key words: Judicial records, Ottoman Empire, Ayıntab, Buyruldu, Hüccet, Terekke