Demirciler-Sadıklar-Gündoğdu-Tütünçiftlik (Kocaeli) bölgesinin jeolojisi

Abstract

DEMİRCİLER- SADIKLAR- GÜNDOĞDU- TÜTÜNÇİFTLİK (KOCAELİ) BÖLGESİNİN JEOLOJİSİ Şerafeddin ÇAKIR Anahtar kelimeler: Kocaeli Yarımadası, Paleozoyik, Mesozoyik, Senozoyik, Kuzey Anadolu Fayı ÖZ: Çalışma alanı Kocaeli Yarımadası'nın güneydoğu kesiminde yer alır. Çalışma alanındaki bütün kayaçlar sedimanter kayaçtır. Bıı çalışma ile, yüzeyleyen birimlerin stratigrafik, sedimantolojik ve tektonik özelllikleri ve ilişkileri incelenmiştir. Çalışma alanının temelini metaarkozik kumtaşı, metaarkozik konglomera ve arkozik sleytlerden oluşan Alt Ordovisiyen yaşlı sığ denizel ortamda oluşmuş Sopalı formasyonu oluşturur. Bu birimin üzerinde plaj ortamında çökelmiş, kuvarsitlerden oluşan Çenedağ formasyonu konkordan olarak yer alır. Grovak ve sleytten oluşup, sığ denizel ortamdan derin denizel ortama kadar gelişen fasiyeslerde çökelen Alt Devoniyen yaşlı Çınarlıdere formasyonu ve onun Pıtıraklı kireçtaşı üyesi Alt Ordovisiyen yaşlı birimlerin üzerinde diskordansb olarak bulunur. Konglomera ve kumtaşından oluşan Alt Triyas yaşlı ve sığ denizel ortamda çökelmiş İzmit formasyonu, Paleozoyik yaşlı istif üzerinde açılı diskordanslı olarak bulunur. İzmit formasyonu üzerinde ise sırasıyla Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı ve akarsu çökellerinden oluşan Sarpça konglomerası; Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı kumtaşı, kireçtaşı ve konglomeralardan oluşan sığ denizel ortamda oluşan Peksimet formasyonu; kumtaşından oluşan Kampaniyen yaşb Eren formasyonu ve Heybeli konglomera üyesi; Kampaniyen-Orta Eosen yaşb kireçtaşı ve marndan oluşan sığ ve derin deniz fasiyeslerini kapsayan Akveren formasyonu ve Kutluca kireçtaşı üyesi; kiltaşı ve kumtaşından oluşan (Kampaniyen?) Maastrihtiyen- Orta Eosen yaşb derin şelf bölgesinde oluşan Atbaşı formasyonu yer alır. Bu birimlerin üzerinde diskordansh olarak görülen Tireniyen (Üst Pleyistosen) yaşb Şirintepe formasyonu sığ denizel ve lagüner ortamda çökelip kum ve çakıllardan oluşur. İnceleme alanının güneyinde mostra veren Holosen blok ve çakıldan oluşup alüviyal yelpaze çökeli halindeki eski alüvyon; alüvyon ve yamaç molozudur. ııKaledoniyen, Hersiniyen ve Alp oroj enezlerinin etkilediği çalışma alanında Kaledoniyen Orojenezinin etki yönü GB-KD, Hersiniyen'in G-K, Alp Orojenezi'nin de GD-KB dir. Çalışma alanmda Orta Eosen sonrası oluşan sağ yönlü doğrultu aümlı Derince fayı görülmektedir. Çalışma alanmda görülen Derince fayı, Dereköy fayı ve Belen fayı gibi fayların doğrultulan D-B dır. Kuzey Anadolu Fayının sıkışma zonunda bulunan çalışma alanmda ayrıca küçük sintetik ve antitetik faylar oluşmuştur. m

GEOLOGY of DEMİRCİLER- SADIKLAR- GÜNDOGDü- TÜTÜNÇDJTLİK (KOCAELİ) AREA Şerafeddin ÇAKIR Key Words: Kocaeli Peninsula, Paleozoic, Mesozoic, Senozoic, North Anatolian Fault ABSTRACT: The study area is located in the southeastern part of the Kocaeli Peninsula. All of the rocks in the study area are Sedimentary. Stratigraphic, sedimentologic and tectonic features and relations of the outcropped units were investigated with this study for the area. The basement of this area is composed of Lower Ordovician aged Sopalı formation consisting of meta-arkosic sandstone, meta-arkosic conglomerate, meta- arkosic slate are sedimented in shallow marine environment The Lower Ordovician aged Çenedağ formation composing of quartzites is sedimented in a beach zone overlies conformably over Sopalı formation. The Lower Devonian aged Çınarlıdere formation including graywacke and slate lithologies are sedimented in an environment that varied from shallow shelf to deep shelf is unconformable overlain on the Lower Ordovician aged formations. The Lower Triassic aged İzmit formation, formed of conglomerate and sandstone sedimented in a shallow sea, is over the Paleozoic aged sequence as angular unconformably. The İzmit formation is unconformable overlain by Campanian- Maastrichtian aged Sarpça conglomerate deposited in a fluvial environment; the Peksimet formation formed of sandstone, limestone and conglomerate sedimented in the shallow marine; the Eren formation formed of sandstone and its member of Heybeli conglomerate; the Akveren formation and its member of Kutluca limestone formed of limestone and marl sedimented in a facies varying from shallow to deep shelf with Campanian- Middle Eocene age; the Atbaşı formation formed of claystone and sandstone sedimented in a deep shelf zone with (Campanian?) Maastrichtian- Middle Eocene age. The Şirintepe formation, formed of sand and gravel accumulated in an environment extending from lagoon zone to shallow marine with Tyrrhenian (Upper Pleistocene) age, is existent over Maastrichtian- Middle Eocene aged formations. The Holocene aged deposits consisting of older alluvium as alluvial fan comprising of blocks and gravels; talus deposits and recent alluvium are observed in the south of study area. IVThe folds in the study area were developed by Caledonian, Hercynian and Alpine orogenesis. SW-NE directed Caledonian folds, S-N directed Hercynian folds and SE-NW directed Alpine folds were developed. Right lateral strike slip Derince fault activicated after Mid-Eocene is observed in the study area. Faults, such as Derince fault, Dereköy fault and Belen fault strike in E-W directions in the investigated area. Synthetic and antithetic faults have locally occurred in the study area, in the compressional zone of North Anatolian Fault